Χρέος τῶν ‘Ορθοδόξων ὅταν προδίδεται ἡ πίστις εἶναι νά διακόπτη τήν πνευματικήν κοινωνίαν, καί νά φεύγη μακράν ἀπό τῶν αἱρετικῶν, ἤ καί ἀπό τῶν «προσποιουμένων ὁμολογεῖν», ἤ ἀπό τῶν συμφρονούντων, ἤ κοινωνούντων, ἤ ἀνεχομένων καί σωπώντων, ὅταν κηρύσσεται δημοσία αἵρεσις.
 
‘Ιδού τί λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες:
 
Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἐπισημαίνει τόν κίνδυνο νά κολασθοῦν ὅσοι ἀκολουθοῦν ‘Επισκόπους ἤ πρεσβυτέρους, οἱ ὁποῖοι «κακῶς ἀναστρέφονται καί σκανδαλίζουν τόν λαόν». Ἰδού τί προτείνει εἰς τούς χριστιανούς οἱ ὁποῖοι θέλουν νά μείνουν ὀρθόδοξοι: «’Εάν ὁ ‘Επίσκοπος ἤ ὁ πρεσβύτερος, οἱ ὄντες ὀφθαλμοί τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφονται καί σκανδαλίζωσι τόν λαόν, χρή (πρέπει) αὐτούς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γάρ ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οἶκον, ἤ μετ’ αὐτῶν ἐμβληθῆναι, ὡς μετά Ἄννα καί Καϊάφα, εἰς τήν γέενναν τοῦ πυρός» (ΒΕΠΕΣ 33, 199).
Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας γράφει πρός τόν λαόν τῆς Κων/λεως: «’Ασπίλους καί ἀμώμους ἑαυτούς τηρήσατε, μή κοινωνοῦντες τῶ μνημονευθέντι (Νεστορίῳ) μήτε μήν ὡς διδασκάλῳ προσέχοντες... Τοῖς δέ γε τῶν κληρικῶν, εἴτε λαϊκῶν διά τήν ὀρθήν πίστιν κεχωρισμένοις ἤ καθαιρεθεῖσι παρ’ αὐτοῦ, κοινωνοῦμε ἡμεῖς, οὐ τήν ἐκείνου κυροῦντες ἄδικον ψῆφον, ἐπαινοῦντες δέ μᾶλλον τούς πεπονθότας (τούς παθόντας)» (ΜΑΝΣΙ, 4, 1096).
Ὁ Μέγας Βασίλειος, ἰδού τί ἐπισημαίνει: «Οἵτινες τήν ὑγιᾶ Ὀρθόδοξον Πίστιν προσποιούμενοι ὁμολογεῖν, κοινωνεῖν δέ τοῖς ἑτερόφροσι, τούς τοιούτους εἰ καί μετά παραγγελίαν οὐκ ἀποστῶσιν, μή μόνον ἀκοινωνήτους ἔχειν, ἀλλά μηδέ ἀδελφούς ὀνομάζειν» (Βλ. Ν.  Βασιλειάδη, Μάρκος ὁ Εὐγενικός καί ἡ Ἕνωσις τῶν Ἐκκλησιῶν, Ἔκδοσις «Σωτήρ»,  ‘Αθῆναι, 1972, σελ. 95).
Οἱ ἱεροί Κανόνες τῶν Τοπικῶν καί Οἱκουμενικῶν Συνόδων τά αὐτά ὁρίζουν, ὡς ὁ Β΄ Κανών τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Ἁγίας Συνόδου (341), ὅστις διαγορεύει: «Μή ἐξεῖναι δέ κοινωνεῖν τοῖς ἀκοινωνήτοις... Εἰ δέ φανείη τις τῶν Ἐπισκόπων ... τοῖς ἀκοινωνήτοις κοινωνῶν, καί τοῦτον ἀκοινώνητον εἶναι ὡς ἄν συγχέοντα τόν Κανόνα τῆς Ἐκκλησίας». (Πηδάλιον, Ἔκδοσις «ΑΣΤΗΡ», Ἀθῆναι 1993, σελ. 176), τό δέ Συνοδικόν τῆς Ἁγίας Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (783): «Τοῖς κοινωνοῦσιν ἐν γνώσει, τοῖς ὑβρίζουσι καί ἀτιμάζουσι τάς σεπτάς εἰκόνας, ἀνάθεμα» (Πρακτικά τῶν Ἁγίων καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Τόμος Γ, σελ. 230 καί 325).
Ὁ ΙΕ Κανών τῆς ΑΒ  Ἁγίας Συνόδου (861), ὁ ὁποῖος διαγορεύει: «Οἱ γάρ δι’ αἵρεσιν τινά παρα τῶν Ἁγίων Συνόδων ἤ Πατέρων κατεγνωσμένην, τῆς πρός τόν Πρόεδρον κοινωνίας ἑαυτούς διαστέλλοντες .... οἱ τοιοῦτοι ... οὐ μόνον τῆ κανονικῆ ἐπιτιμήσει οὐχ  ὑπόκεινται, πρό Συνοδικῆς διαγνώμης, ἑαυτούς τῆς πρός τόν καλούμενον Ἐπίσκοπον κοινωνίας ἀποτειχίζονται, ἀλλά καί τῆς πρεπούσης τιμῆς τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιωθήσονται.  Οὐ γάρ Ἐπισκόπων, ἀλλά ψευδεπισκόπων καί ψευδοδιδασκάλων κατέγνωσαν, καί οὐ σχίσματι τήν ἕνωσιν τῆς Ἐκκλησίας κατέτεμον, ἀλλά σχισμάτων καί μερισμῶν τήν Ἐκκλησίαν ἐσπούδασαν ρύσασθαι». Κατά τήν ἑρμηνείαν τοῦ ἱεροῦ Νικοδήμου «...Οἱ χωριζόμενοι (ἀπό τῶν αἱρετικῶν), ὄχι μόνον διά τόν χωρισμόν δέν καταδικάζονται, ἀλλά καί τιμῆς τῆς πρεπούσης, ὡς ὀρθόδοξοι, εἶναι ἄξιοι, ἐπειδή, ὄχι σχίσμα ἐπροξένησαν εἰς τήν Ἐκκλησίαν μέ τόν χωρισμόν αὐτόν, ἀλλά μᾶλλον ἠλευθέρωσαν τήν ‘Εκκλησίαν ἀπό τό σχίσμα καί τήν αἵρεσιν τῶν ψευδεπισκόπων αὐτῶν» (Πηδάλιον τῆς νοητῆς νηός, Ἔκδοσις ‘Αστέρος,  σελ. 358).
Ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἀπευθυνόμενος πρός τόν Ἡγούμενον Θεόφιλον, ὁ ὁποῖος, προφάσει διατηρήσεως τῆς Μονῆς καί διασώσεως τῶν Μοναχῶν δέν ἔκοπτεν τήν μετά τῶν αἱρετικῶν (Εἰκονομάχων) τῆς ἐποχῆς του κοινωνίαν, γράφει: «Ὦ τῆς πωρώσεως!  ὦ τῆς θεομαχίας!  Χριστός ἤρνητο ... ἐπίσκοποι περιορίζοντο καί ἡγούμενοι ταυτοπαθοῦντες... μοναχοί καί μονάζουσαι, λαϊκοί καί λαϊζουσαι..., οἱ μέν τυπτόμενοι, οἱ δέ φρουρούμενοι΄ ἄλλοι λιμοκτονούμενοι, ἕτεροι ξεόμενοι, ἄλλοι θαλαττευόμενοι ...  ἕτεροι θανατούμενοι... καί σύ, ὦ τρισάθλιε, ἐαλωκώς τῆ ψυχοφθόρω κοινωνίᾳ, καί μένων εἰς τό ὀλετήριον, ἐπ΄ ἅν οὕτως, ἀλλ’ οὐ μοναστήριον, λέγεις εὖ ἔχειν... Ποῖον δέ καί διεσώσω ναόν, τόν ναόν τοῦ Θεοῦ, μιάνας σεαυτόν; Τίνας δέ καί ἀδελφούς ἐφυλάξω, διεφθορότας τῆ ὀλεθρίᾳ σου κοινωνία, κἄν ἐν βρώμασι; σκάνδαλον τοῦ κόσμου, ὑπόδειγμα ἀρνήσεως, προτροπή ἀπωλείας, σάρξ  ἀλλ’ οὐ πνεῦμα, σκοτήρ, ἀλλ’ οὐ φωστήρ. Ταῦτα αὐτή ἡ ἀλήθεια βοᾶ πρός τούς οὕτως ἀσεβοῦντας΄ οὕς εἰ μή μετανοήσουσιν ἐπιλέγειν οὕτως ἄθεα, οὐ χριστιανούς ἡγητέον» (P.G. 99, 1337 C).
Ὁ ἴδιος Ἅγιος Πατήρ εἰς ἑτέραν περίπτωσιν γράφει: «Καἰ τώρα ἄκουσέ με, τιμιώτατε πάτερ, νά ὁμιλήσω πιό ἐλεύθερα.  Δέν τυγχάνει ἐκτός εὐθύνης, τό νά συλληφθῆς ἀπό ἀνθρώπους τοῦ βασιλέως, καί νά παραμείνης παρά ταῦτα ἐλεύθερος....». [1]
Ὁ ἴδιος πάλιν λέγει: «Ἐάν ἡ ὁσιότης σου οὐδέν ἔπαθε ἐκ τῶν ἀνωτέρω (τῶν βασάνων δηλαδή εἰς τά ὁποῖα ὑπεβάλοντο οἱ πιστοί), μετά τήν σύλληψιν, συγχώρα με, ἀλλά ἐπλανήθης ἀδελφέ. Καί μή μοῦ δικαιολογεῖσαι ὅτι διατηρεῖς ἀσφαλεῖς τάς ἐκκλησίας καί τάς ἁγιογραφίας τῶν ναῶν, ὡς καί τό μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου. Τά παρόμοια καί ἄλλοι πεπτωκότες φλυαροῦσιν. Τά ἀνωτέρω δέν δύνανται νά διατηρηθοῦν, ἐκτός ἐάν ἐγένετο προδοσία τῆς ὀρθοδόξου ὁμολογίας. Διότι σέ παρακαλῶ ποία ἡ ὠφέλεια, ὅταν ἐμεῖς πού λεγόμεθα καί εἴμεθα ναός τοῦ Θεοῦ, ἔχουμε καταστραφεῖ (διά τῆς μή ὁμολογίας) μέ τό νά περιποιούμεθα ἀψύχους ναούς... Ἀλλοίμονον, ἄλλοι νά ἀποθνήσκουν, ἄλλοι νά ἐξορίζωνται, ἄλλοι νά μαστιγώνωνται, ἄλλοι νά φυλακίζωνται, ἄλλους νά φιλοξενοῦν τά ὅρη, αἱ ἐρημίαι, οἱ βράχοι καί τά σπήλαια, καί ἐμεῖς διαμένοντες στά σπίτια μας νά νομίζωμεν ὅτι θά παραμείνωμεν ἀβλαβεῖς;... Ταῦτα εἶπον ἀπό ἀγάπην πρός σέ καί ὡς ὐπενθύμισιν, ὅτι οἱ τά τοιαῦτα πράττοντες εἶναι ἄξιοι τιμωρίας»  (P.G. 99, 1365).
Ὁ ἴδιος ἅγιος (Θεόδωρος ὁ Στουδίτης), γράφει δι’ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἁπλῶς κοινωνοῦν μέ τούς αἱρετικούς: «Ἐχθρούς γάρ τοῦ Θεοῦ, ὁ Χρυσόστομος, οὐ μόνον τούς αἱρετικούς, ἀλλά καί τούς τοῖς τοιούτοις κοινωνοῦντας μεγάλῃ καί πολλῆ τῆ φωνῆ ἀπεφήνατο». (P.G. 99. 1049 Α). Καί ἀλλοῦ λέγει: «Οἱ μέν τέλεον περί τήν πίστιν ἐναυάγησαν΄ οἱ δέ, εἰ καί τοῖς λογισμοῖς ού κατεποντίσθησαν, ὅμως τῆ κοινωνία τῆς αἱρέσεως συνόλλυνται» (P.G. 99, 1164 Α). Δηλαδή: «Ἄλλοι μέν ἐναυάγησαν περί τήν πίστιν τελείως, ἄλλοι δέ, καίτοι ἐσωτερικῶς δέν ἀσπάσθηκαν τήν κηρυττομένην κακοδοξίαν, συναπωλέσθησαν ὅμως μέ τούς λοιπούς λόγω τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μετ’ αὐτῶν» (P.G.  99, 1164A).
Κατά τήν σχετικήν διδασκαλίαν τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ: «Ἅπαντες οἱ τῆς Ἐκκλησίας διδάσκαλοι, πᾶσαι αἱ Σύνοδοι καί πᾶσαι αἱ θεῖαι Γραφαί φεύγειν τούς ἑτερόφρονας παραινοῦσι καί τῆς αὐτῶν κοινωνίας διϊστασθαι» (P.G. 160. 105 C). Καί ἀλλαχοῦ: «Φεύγετε καί ὑμεῖς ἀδελφοί, τήν πρός τούς ἀκοινωνήτους κοινωνίαν καί τό μνημόσυνον τῶν ἀμνημονεύτων. Ἰδού ἐγώ, Μάρκος ὁ ἁμαρτωλός λέγω ὑμῖν, ὅτι ὁ μνημονεύων τοῦ Πάπα ὡς ὀρθοδόξου ἀρχιερέως, ἔνοχος ἔστι πάντα τά τῶν Λατίνων ἐκπληρῶσαι μέχρι καί αὐτῆς τῆς κουρᾶς τῶν γενείων καί ὁ λατινοφρονῶν μετά τῶν Λατίνων κριθήσεται καί ὡς παραβάτης τῆς πίστεως λογισθήσεται» (P.G. 160, 1097 D, 1100 Α).
Ὁ ἴδιος Ἅγιος (Μάρκος ὁ Εὐγενικός) εἰς ‘Εγκύκλιόν του, ὤν ἐξόριστος γράφει: «Ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἡ τῆς ἀληθείας δύναμις οὐ δέδεται... οἱ περισσότεροι τῶν ἀδελφῶν θαρροῦντες εἰς τήν ἐξορία μου... ἐκδιώκουν τούς παραβάτας τῆς ὀρθῆς πίστεως ὡς καθάρματα, μήτε συλλειτουργεῖν αὐτοῖς ἀνεχόμενοι, μήτε μνημονεύοντες ὅλως αὐτῶν ὡς χριστιανῶν». Καί μάλιστα οὔτε εἰς τήν κηδείαν του ἤθελε νά παρευρεθοῦν. Ὁ ἴδιος προέτρεπεν τούς ὀρθοδόξους νά ἀποφεύγουν τήν κοινωνίαν μετά τῶν αἱρετικῶν, διότι οὕτω διασφαλίζουν τήν κοινωνίαν των μετά τοῦ Θεοῦ: «Πέπεισμαι γάρ ἀκριβῶς, ὅτι ὅσον ἀποδιϊσταμαι τούτου (τοῦ Πατριάρχου) καί τῶν τοιούτων, ἐγγίζω τῶ Θεῶ καί πᾶσι τοῖς πιστοῖς καί ἁγίοις Πατράσι΄ καί ὥσπερ τούτου χωρίζομαι, οὕτως ἑνοῦμαι τῆ ἀληθεία καί τοῖς ἁγίοις» (P.G. 160, 536). Εἰς τήν ἰδίαν ‘Εγκύκλιον ἔλεγε: «Φεύγετε καί ὑμεῖς ἀδελφοί, τήν πρός τούς ἀκοινωνήτους κοινωνίαν καί τό μνημόσυνον τῶν ἀμνημονεύτων».
Οἱ ἁγιορεῖται Πατέρες, τό 1272, ἀπευθυνόμενοι πρός τόν αὐτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγον, ὁ ὁποῖος ἤθελε νά τούς ἐπιβάλη τό μνημόσυνον τοῦ  λατινοφρονήσαντος Πατριάχρου ‘Ιωάννου Βέκκου γράφουν::«Καί πῶς ταῦτα ἀνέξεται ὀρθοδόξου ψυχή καί οὐκ ἀποστήσεται τῆς κοινωνἰας τῶν μνημονευσάντων αύτίκα ..., ὅτι μολυσμόν ἔχει ἡ κοινωνία, ἐκ μόνου τοῦ ἀναφέρειν αὐτόν, κἄν ὀρθόδοξος εἴη ὁ ἀναφέρων» (V. LAURENT -  J. DARROUZES, DOSSIER GREC. DE L’ UNION DE LYON (1273-1277), Παρίσι 1976, σ. 399).
‘Αλλά καί ὁ νεώτερος ἅγιος (στάρεστς) τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας Ἀνατόλιος τῆς Ὄπτινα (+1927) προφητεύει διά τήν ἐποχήν μας: «Θά ἐξαπλωθοῦν παντοῦ αἱρέσεις... Ὀλίγοι θά ἀντιληφθοῦν τήν πανουργία τοῦ ἐχθροῦ.... Οἱ αἱρετικοί θά πάρουν τήν ἐξουσία στά χέρια τους.... Θά τοποθετήσουν παντοῦ δικούς τους ὑπηρέτας Θά μεταχειρίζωνται βίαν... Οἱ μονάζοντες θά καταπιέζωνται καί ὅσοι θά εἶναι συνδεδεμένοι μέ τά ὑλικά θά ὑποταχθοῦν στούς αἱρετικούς...  Οἱ δαίμονες διά τῆς αἱρέσεως θά εἰσέρχωνται εἰς τά Μοναστήρια, τά ὁποῖα θά παραμείνουν μόνον τοῖχοι, ἡ χάρις θά ἔχει φύγει ...». (Ὁλόκληρος ἡ μικρή μέν, ἀλλά πολύ μεγάλη σέ νόημα ἐπιστολή τοῦ Στάρετς ‘Ανατολίου τῆς Ὄπτινα ἐδημοσιεύθη εἰς τό «ΓΝΩΣΕΣΘΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑΝ, τεῦχος 7, Ὀκτ. 2005), Τοῦτο ἀκριβῶς ὅπερ συμβαίνει σήμερον εἰς τάς δύο Ἱεράς Μονάς ὅπου τινες δέν «ἐναυάγησαν τέλεον περί τήν πίστιν», ἀφοῦ ἔγιναν ὄργανα τοῦ παλαιοημερολογιτικοῦ οἰκουμενισμοῦ, ἄλλοι ὅμως οἱ ὁποῖοι δέν ἐναυάγησαν τέλεον περί τήν πίστιν, «συναπωλέθησαν» συναπόλυνται ὅμως μετά τῶν λοιπῶν (τῶν αἱρετικά φρονούντων)  «λόγω τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας» μετ’ αὐτῶν.

---