ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ
ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γ.Ο.Χ.

ΑΡΘΡΑ

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

Πρόλογος

Τῇ 24η Αὐγούστου μνήμη ῾Αγίου Κοσμᾶ. Περί τοῦ βὶου, τῆς διδασκαλίας, τοῦ μαρτυρίου καί τῶν θαυμάτων τοῦ ῾Αγίου ἒχουν γραφῆ βιβλία ὁλόκληρα, δύνανται  δἐ νά γραφοῦν καί περισσότερα. ῞Ομως εἰς αὐτήν τήν περίστασιν καί εἰς αὐτήν τήν θέσιν θά γράψωμεν ὀλίγα μόνον, διά νά φωτίζωνται οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοί ἀπό τήν διδασκαλίαν του καί τό παράδειγμά του,ὅσοι δέ τό ἐπιθυμοῦν νά λάβουν ἀφορμήν καί νά γράψουν περισσότερα.  

Βίος

῾Ο ῞Αγιος  Κοσμᾶς  ὁ Αἰτωλός  ἐγεννήθη  ἐκ γονέων εὐσεβῶν κατὰ τό ἒτος 1714 εἰς τό  Μέγα  Δένδρον, χωρίον τῆς Αἰτωλίας , ἐξ οὗ  καί   τό προσωνύμιόν  του   Αἰτωλός. Εἶχε  παιδιόθεν  μεγάλην κλίσιν  εἰς τήν θρησκείαν καί εἰς τά γράμματα. Τά πρῶτα γράμματα ἔμαθε εἰς τήν πατρίδα του ,ὅπου μάλιστα  καί ἐδίδασκε τά Γραμματικά, ἐν ὧ ἦτο ἀκόμη λαϊκός, ὑποκάτω εἰς τόν ῾Ιεροδιάκονον ᾿Ανανίαν, τόν καλούμενον Δερβιτσᾶνον. ᾿Ακολούθως μετέβη εἰς τό ῞Αγιον ῞Ορος, ὅπου  εἶχε  μεγάλην  φήμην  τό  Σχολεῖον  τοῦ  Βατοπεδίου. ᾿Εκεῖ  ἐδιδάχθη καί ἐτελείωσε τά Γραμματικά ὑποκάτω  εἰς  τόν  διδάσκαλον  Παναγ. Παλαμᾶν  μετά  δέ παρέλαβε καί τήν Λογικήν ἀπό τόν διδάσκαλον  Νικ. Τζαντζούλιον τόν ἐκ Μετσόβου. ᾿Επειδή ἡ περίφημος αὕτη Σχολή τοῦ Βατοπεδίου ἠρημώθη, ἀναχωρησάντων τῶν διδασκάλων,ὁ ῞Αγιος Κοσμᾶς,- ἦτο ἀκόμη λαϊκός καί ὠνομάζετο Κώνστας-,μετέβη εἰς τήν Μονήν  Φιλοθέου, ὅπου ἐγένετο Μοναχός καί ἐν συνεχείᾳ ῾Ιερομόναχος. Εἰς τό ῞Αγιον ῎Ορος ἐμελέτα συνεχῶς τήν ῾Αγίαν Γραφήν καί τά συγγράμματα τῶν Πατέρων καί ἔλαβε μεγάλην θεολογικήν μόρφωσιν. Περαιτέρω μετέβη εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν,ὅπου ἔλαβε καί μαθήματα Ρητορικῆς ἀπό τόν ἀδελφόν του Χρύσανθον. ῞Ωστε ὁ ῞Αγιος δέν ἦτο ὀλιγογράμματος,ὅπως λέγουν ὡρισμένοι ( μεταξύ αὐτῶν καί ὁ Σπυρ. ᾿Αλεξίου). ῎Ισως ἡ ἐντύπωσις αὐτή νά ὀφείλεται εἰς τό γεγονός, ὅτι, ἐνῶ ὁ ἴδιος ἦτο πεπαιδευμένος,ἡ διδασκαλία του ἦτο πολύ ἁπλῆ.

῾Ο ῞Αγιος Κοσμᾶς, ὅπως ἱστορεῖ ὁ ἴδιος, ἐκινεῖτο μεταξύ δύο λογισμῶν. ῾Ο εἷς  ἦτο νά παραμείνη εἰς τήν ἡσυχίαν τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους καί νά φροντίζη διά τήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς του. ῾Ο    ἂλλος ἦτο νά ἐξέλθη εἰς  τόν κόσμον καί νά διδάξῃ τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, διότι, ὅπως ἔλεγε πολλάκις " οἱ ἀδελφοί μας χριστιανοί ἔχουν μεγάλην χρείαν ἀπό λόγον Θεοῦ" . Θέλων δέ νά δοκιμάση ποῖος ἐκ τῶν δύο λογισμῶν τούτων ἦτο ὁ  ὀρθώτερος, ἀνοίγει τήν ῾Αγίαν Γραφήν καί  ὦ τοῦ θαύματος! Εὑρέθη εὐθύς ἐνώπιον του τό λόγιον τοῦ ᾿Αποστόλου, πού λέγει :      "Μηδείς τό ἑαυτοῦ  ζητείτω,ἀλλά καί τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος " ( Α Κορινθ. 10,24). Δηλαδή νά μή φροντίζη κανείς μόνον γιά τόν ἑαυτόν του,ἀλλά καί γιά τόν ἄλλον.  ᾿Αφοῦ ἔλαβεν αὐτήν τήν πληροφορίαν, μετέβη εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν καί ἔλαβεν ἔγγραφον ἄδειαν νά κηρύττη τόν λόγον τοῦ Θεοῦ παρά τοῦ τότε πατριαρχεύοντος Σεραφείμ τοῦ ἐκ Δελβίνου.

᾿Εκήρυξε πρῶτον εἰς τάς ᾿Εκκλησίας καί τά χωρία τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Μετά μετέβη εἰς τήν Ναύπακτον,τό Βραχώρι (᾿Αγρίνιον), τό Μεσολόγγιον καί ἄλλους τόπους. ᾿Επανῆλθεν εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν, ἔλαβεν εὐλογίαν καί ἄδειαν καί ἀπό τό Πατριάρχην Σωφρόνιον, περιῆλθε τά Δωδεκάνησα,ἐγύρισε εἰς τό ῞Αγιον ῞Ορος καί ἐδίδαξεν εἰς τά Μοναστήρια καί τάς Σκήτας, ἐνῶ  ἐμελέτα καί τά βιβλία τῶν Πατέρων. ᾿Ανεχώρησεν ἀπό τό ῞Αγιον ῎Ορος, ἐκήρυξεν εἰς τά γύρω χωρία, ἐπῆγεν εἰς τήν Θεσσαλονίκην, Βέρροιαν καί ὅλην σχεδόν τήν Μακεδονίαν. ᾿Επροχώρησεν εἰς τά μέρη τῆς Χειμάρρας, ᾿Ακαρνίαν,Αἰτωλίαν,῎Αρταν καί Πρέβεζαν. ᾿Από ἐκεῖ ἔπλευσεν εἰς τήν ῾Αγίαν Μαύραν (Λευκάδαν) καί εἰς τήν Κεφαλληνίαν, ὅπου ἰδιαιτέρως πλουσία ὑπῆρξεν ἡ καρποφορία του, ἐν ἀντιθέσει πρός τήν  Ζάκυνθον,ὅπου εὗρεν ἐμπόδια καί ἐδίδαξεν ὀλίγον μόνον, ἐπανελθών εἰς τήν Κεφαλληνίαν καί ἀπό ἐκεῖ εἰς τήν Κορφούς (Κέρκυραν). ᾿Αλλά καί ἀπό ἐκεῖ ἠναγκάσθη νά ἀναχωρήση,διότι λόγῳ τῆς μεγάλης συρροῆς τοῦ λαοῦ νά τόν ἀκούση ὑπῆρχε φόβος νά προκαλέση φθόνον καί σκάνδαλον.          

Διεκπεραιώθη εἰς τήν ἀπέναντι ἀκτήν τῆς   ᾿Αλβανιτίας   εἰς τούς ῾Αγίους Σαράντα,περιερχόμενος τά μέρη τῆς Βορείου ᾿Ηπείρου, ὅπου ὁ λαός εἶχε περιέλθει εἰς ἠμιαγρίαν κατάστασιν διά τήν πολλήν ἀμάθειαν. ᾿Εκεῖ πολλά καί θαυμαστά ἐποίησεν ὁ ῞Αγιος καί πολλούς ἐπέστρεψεν εἰς τήν εὐσέβειαν τούς ἀγρίους ἡμέρωσεν, τούς ληστάς κατεπράϋνε,τούς ἀσπλάγχους καί ἀνελεήμονας ἔδειξεν ἐλεήμονας,τούς ἀνευλαβεῖς ἔκαμεν εὐλαβεῖς,τούς ἀμαθεῖς καί ἀγροίκους εἰς τά θεῖα ἐμαθήτευσε καί τούς ἔκαμε νά συντρέχουν εἰς τάς ἱεράς ἀκολουθίας, καί ὅλους ἁπλῶς τούς ἁμαρτωλούς ἔφερεν εἰς μετάνοιαν καί διόρθωσιν, ὥστε ἔλεγον ὅλοι, ὅτι εἰς τούς καιρούς των ἐφάνη ἕνας νέος ᾿Απόστολος.

Περιώδευσεν ἀκολουθούμενος ἀπό πλῆθος 50-60 ἱερέων καί πολλούς λαϊκούς. ᾿Επειδή  διά νά   τόν  ἀκούση συνέρρεεν μέγα πλῆθος πού δέν ἐχώρει εἰς  τούς  Ναούς ;  ἐδίδασκεν εἰς τό ὑψηλώτερον ἄκρον  πρῶτα  ἐστήνετο ἕνας μεγάλος ξύλινος Σταυρός πλησίον τοῦ ὁποίου ἐτοποθετεῖτο ἕνα ὑψηλόν σκαμνίον, εἰς τό ὁποῖον ἀνέβαινεν ὁ ῞Αγιος καί ὡμίλει ἀπό αὐτό. ᾿Αφοῦ ἐτελείωνε τό κήρυγμα τό μέν σκαμνίον διελύετο καί παρελαμβάνετο  διά  νά χρησιμοποιηθῆ ἐκ νέου,ὁ δέ Σταυρός παρέμενεν εἰς τήν θέσιν του                                  

Τό  μαρτύριον

῞Οπως γράφει,ὁ  ἴδιος  ὁ ῞Αγιος Κοσμᾶς , οἱ Τοῦρκοι γενικῶς δέν τόν ἐπείραζαν,πολλοί δέ ἀπό αὐτούς τό ἐσέβοντο καί τόν ἐτίμουν. ᾿Εκεῖνοι πού τόν ἐμίσουν καί ἤθελον τό κακόν του  ἦσαν οἱ ῾Εβραῖοι. Αὐτοί ἐδωροδόκησαν μέ 50 πουγγιά τόν Κιούρτ Πασᾶν τοῦ Μπερατίου πρός τόν σκοπόν νά τόν φονεύση πρᾶγμα τό ὁποῖον καί ἔγινεν. ῾Ο ῞Α γιος ὡδηγήθη ἀπό τούς δημίους του,στρατιώτας τοῦ Κιούρτ Πασᾶ δωροδοκηθέντος ἀπό τούς ῾Εβραίους, εἰς τήν ἐρημικήν τοποθεσίαν παρά τόν ῞Αψον παταμόν τῆς Βορείου ᾿Ηπείρου, πλησίον εἰς τό χωρίον Κολικόντασι. ᾿Εκεῖ συμφώνως πρός τό μαρτυρολόγιόν του, γεγραμμένον ἀπό τόν ἀκόλουθόν του ἀναγνώστην Ζῆκον Μιστρέκην,ἀφοῦ τόν ἐγύμνωσεν ἀπό τά ράσα του καί τόν ἄφησεν μόνον μέ ἕνα παλαιόβρακον, τόν ἔδεσεν μέ ἕνα σχοινίον ἀπό τόν λαιμόν εἰς ἕνα δένδρον καί τόν ἔπνιξεν. Προηγουμένως ὁ ῞Αγιος προσηυχήθη καί εὐλόγησεν σταυροειδῶς πρός τά τέσσαρα σημεῖα τοῦ κόσμου.

Σημειωτέον ὅτι ὅτε οἱ δήμιοι ἠθέλησαν νά τοῦ δέσουν τά χέρια ὁ ῞Αγιος ἠρνήθη, εἷπεν ὅτι δέν θά ἀντισταθῆ καί τά ἐσταύρωσε μόνος του. Λίγο ἔσφιξαν οἱ δήμιοι τό σχοινίον καί εὐθύς ἐπέταξεν ἡ ἁγία του ψυχή.  Τότε οἱ δήμιοι ἔδεσαν εἰς τό ἄψυχον σῶμα μίαν πέτραν καί τό ἔρριψαν εἰς τόν ποταμόν. ᾿Εγένετο δέ τοῦτο εἰς τάς 24 Αὐγούστου 1779, ὅτε ὁ ῞Αγιος ἦτο εἰς ἡλικίαν 65 ἐτῶν.

Μετά τοῦτα ἀφοῦ οἱ χωρικοί  προσεπάθησαν νά εὕρουν τό λείψανον τοῦ ῾Αγίου εἰς τόν ποταμόν χρησιμοποιοῦντες καϊκάκια καί δίκτυα , ἀλλά ματαίως. ῾Ιερεύς τις ὀνόματι Μάρκος ἀφοῦ προσευχήθη ἐμβῆκεν εἰς μονόξυλον καί ἐξεκίνησεν εἰς ἀναζήτησιν τοῦ ἁγίου λειψάνου. Καί ὦ τοῦ θαύματος ! Εἷδε τοῦτο ὄρθιον νά πλέη εἰς τόν ποταμόν. Τότε τό ἐνηγκαλίσθη, τό ἠσπάσθη καί ἀφοῦ τό ἐνέδυσε μέ τό ράσον του τό ἐπῆγεν εἰς τό χωρίον Κολικόντασι ὅπου τό ἔψαλλαν καί τό ἔθαψαν, ἐνῶ οἱ καλόγηροι τοῦ ῾Αγίου εὑρίσκοντο εἰς τήν φυλακήν. Οὗτοι ἀπολυθέντες , κατέβησαν εἰς τόν τόπον ὅπου εἷχε ταφῆ ὁ ῞Αγιος καί τόν ἐξέθαψαν διά νά λάβουν πληροφορίαν περισσοτέραν τοῦ Μαρτυρίου του. ᾿Εξέθαψαν λοιπόν    τό λείψανον τοῦ ῾Αγίου μέ ἄλλους ἱερεῖς καί χριστιανούς καί μέ ὅλον ὅπου ἦτο τρεῖς ἡμέρες εἰς τόν ποταμόν καθώς ὁ ᾿Ιωνᾶς εἰς τήν κοιλίαν τοῦ κήτους ὅμως καμμίαν διαφοράν ἤ  δυσωδίαν δέν εἶχεν, ἀλλά εὐωδίαζεν ὅλον καί ἐφαίνετο ὡσάν νά ἐκοιμᾶτο  καί ἀφοῦ τό ἠσπάσθησαν εὐλαβῶς πάλιν τό ἐνεταφίασαν εἰς τόν ἴδιον τόπον ὅπου καί ἀνηγέρθη ὁ θεῖος αὐτοῦ Ναός, ὁ ἐπ᾿ ὀνόματι αὐτοῦ τιμώμενος.    Σημειωτέον ὅτι ἀφοῦ ἔκανε τήν ὑστερινήν διδαχήν ὁ ῞Αγιος εἰς τό προρρηθέν χωρίον Κολικόντασι, ἄφησεν ἐκεῖ ἕνα Σταυρόν κατά τήν συνήθειαν στημένον εἰς τήν γῆν καί μετά τήν τελευτήν του ἔβλεπαν  οἱ χριστιανοί  φῶς οὐράνιον  ὅπου ἔλαμπεν  ἐπάνω εἰς τόν Σταυρόν κάθε νύκτα  ὅθεν τήν ἡμέραν τῆς ῾Υψώσεως τοῦ Τίμιου Σταυροῦ πῆγαν οἱ ἱερεῖς μέ τόν λαόν καί ἐπῆραν τόν Σταυρόν  ἐκεῖνον  μετ᾿ εὐλαβείας λιτανεύοντες καί τόν ἔβαλαν ὀπίσω τοῦ ῾Αγίου Βήματος, κοντά εἰς τόν τάφον τοῦ ῾Αγίου εἰς παντοτεινήν ἐνθύμησιν τοῦ θαύματος.

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ

῾Ο ῞Αγιος Κοσμᾶς , ὁμιλῶν διά τήν μετάνοιαν καί τήν ἀμετανοησίαν , ἀναφέρει ὡς χαρακτηριστικόν παράδειγμα τήν ἀμετανοησίαν τῶν χριστοκτόνων ῾Εβραίων. Λέγει, λοιπόν , διά τούς ἀμετανοήτους ῾Εβραίους τά ἑξῆς:  " Καί ἔχει ν᾿ ἀναστήσῃ ὁ Κύριος ὅλον τόν κόσμον καί οἱ καλοί θά εἶναι ὡς ἄγγελοι, καί οἱ κακοί ὡσάν δαίμονες, πρῶτον τά τέκνα τοῦ διαβόλου οἱ ῾Εβραῖοι, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον δέν ἐπίστευσαν εἰς τόν Χριστόν μας ἀλλά καί τόν ἐσταύρωσαν.Τότε θά ἴδουν ἐκείνην τήν δόξαν τοῦ Χριστοῦ μας νά πιστεύσουν καί νά τόν προσκυνήσουν, ἀμή ἐκείνη ἡ πίστις δέν τούς ὡφελεῖ  τότε · τώρα χρειάζεται ἡ πίστις. Τόν παλαιόν καιρόν οἱ ῾Εβραῖοι ἐθανάτωσαν  ὅλους τούς προφήτας,ὅλους τούς δικαίους διδασκάλους,χιλιάδες φορές ἄφησαν τόν Χριστόν καί ἐπροσκύνησαν τόν διάβολον καί τόσον,   ὁποῦ ἔκαμαν ἕνα μοσχάρι καί τό ἐπροσκυνοῦσαν διά Θεόν, καθώς τό ἔχουν ἕως τήν σήμερον. Καί τώρα τό αὐτό εἶναι νά συναναστέφεσαι καί νά πραγματεύεσαι, νά τρώγης καί νά πίνης μέ τόν διάβολον. ᾿Ετόλμησαν καί ἐσταύρωσαν καί τόν Χριστόν μας. ῾Ο Πανάγαθος εἰς ὅλα αὐτά τούς ἐφύλαγε,τούς ἐσκέπαζεν. ᾿Εκαρτέρησεν ὁ Κύριος ὕστερα ἀπό τήν σταύρωσίν του τριάντα χρόνια νά μετανοήσουν, ἀλλά δέν μετενόησαν. Τότε τούς κατηράσθη,τούς ἀφώρισε, τούς ὠργίσθη καί ἀφῆκε τόν διάβολον μέσα εἰς τήν καρδίαν των, καθώς τό ἔχουν ἕως τήν σήμερον. ᾿Εσκοτίσθησαν, ἔφυγον ἀπό ὅλον τόν κόσμον καί ἐπῆγαν εἰς τήν ῾Ιερουσαλήμ. Σηκώνει ὁ Θεός ἕνα βασιλέα ἀπό τήν παλαιάν Ρώμην καί πολιορκεῖ τούς ῾Εβραίους μέσα εἰς τήν ῾Ιερουσαλήμ,καί οἱ πατέρες καί αἱ μητέρες ἔσφαζον τά τέκνα των      καί τά ἔτρωγον. ῾Ο διάβολος θέλει νά τρώγουν οἱ γονεῖς τά τέκνα των καί ὄχι ὁ Θεός. ᾿Ακούετε, ἀδελφοί μου, ὁ ἄνθρωπος τί κακόν παθαίνει ὅταν ἁμαρτάνη καί τόν ἐγκαταλείψη ὁ Θεός; Φοβερόν τό ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος. Μεγάλην εὐσπλαχνίαν ἔχει ὁ Θεός, ἀλλά ἔχει καί μεγάλην ὀργήν, καί καθώς ἐπαίδευσε τούς ῾Εβραίους, παιδεύει καί ἡμᾶς ἀνίσως καί δέν κάμνωμεν καλά. Βάνει ὁ Θεός τόν βασιλέα μέσα εἰς τήν ῾Ιερουσαλήμ καί θανατώνει χίλιες ἑκατόν εἴκοσι χιλιάδες ῾Εβραίους, καί τόσον, ὁποῦ ἔγινε τό αἷμα ὡσάν θάλασσα. Τριάντα φλωριά ἐπώλησαν οἱ ῾Εβραῖοι τόν Χριστόν μας,τριάντα εἰς τό φλωρί ἐπώλησεν ὁ Χριστός μας χίλιες χιλιάδες ῾Εβραίους. ᾿Εσύ ἔμαθες καί πωλεῖς τόν Χριστόν καί ἐκεῖνος δέν ἠμπορεῖ νά σέ πωλήση;   Καί τώρα μή δυνάμενοι οἱ ῾Εβραῖοι νά τόν μετασταυρώσουν τόν Χριστόν, κάθε Μεγάλην Παρασκευήν τόν κάνουν ἀπό κερί καί τόν σταυρώνουν καί ὕστερα τόν καίουν · ἤ παίρνουν ἕνα ἀρνί καί τόν κτυποῦν μέ τά μαχαίρια καί τό σταυρώνουν ἀντί τοῦ Χριστοῦ. 

᾿Ακούετε κακίαν τῶν ῾Εβραίων καί τοῦ διαβόλου; Καθώς γεννηθῇ τό ῾Εβραιόπαιδον, ἀντί νά τό μαθαίνουν νά προσκυνῆ τόν Θεόν, οἱ ῾Εβραῖοι παρακινούμενοι ἀπό τόν πατέρα των τόν διάβολον, εὐθύς ὁποῦ γεννηθῆ τό μαθαίνουν νά βλασφημᾶ καί νά ἀναθεματίζη τόν Χριστόν μας καί τήν Παναγίαν μας, καί ἐξοδεύουν πενῆντα , ἑκατόν πουγγιά νά εὕρουν κανένα χριστιανόπουλο νά τό σφάξουν, νά πάρουν τό αἷμα του, καί μέ ἐκεῖνο νά κοινωνοῦν. ῾Ο διάβολος θέλει νά πίνωμεν τό αἷμα τῶν παιδίων καί ὄχι ὁ Θεός. ῾Ο Χριστός μᾶς παραγγέλλει νά εὐχώμεθα ὅλον τόν κόσμον. ῾Ο ῾Εβραῖος, ὅσον καί ἄν εἶναι φίλος σου, πήγαινε καλημέρισέ τον, καί βάλε τό αὐτί σου νά ἀκούσης τί σοῦ λέγει. ᾿Εσύ τόν εὔχεσαι καί τόν χαιρετᾶς, καί ἐκεῖνος σέ καταρᾶται καί σοῦ λέγει, κακή ἡμέρα σου, διότι ἡ καλή ἡμέρα εἶναι τοῦ Χριστοῦ, καί δέν θέλει οὔτε νά τήν ἀκούση, οὔτε νά τήν  εἰπῆ ὁ ῾Εβραῖος. Κύτταξε εἰς τό πρόσωπον ἕνα ῾Εβραῖον ὅταν γελᾶ· τά δόντια του ἀσπρίζουν, τό πρόσωπόν του εἶναι ὡσάν πανί ἀφωρισμένο, διότι ἔχει τήν κατάραν ἀπό τόν Θεόν καί δέν γελᾶ ἡ καρδία του· ἔχει τόν διάβολον μέσα του ὁποῦ δέν τόν ἀφήνει. Κύτταξε καί ἕνα χριστιανόν εἰς τό πρόσωπον, ἄς εἶναι καί ἁμαρτωλός · λάμπει τό πρόσωπόν του, χύνει ἡ χάρις τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος. Σφάζει ὁ ῾Εβραῖος ἕνα πρόβατον καί τό μισό τό ἐμπροσθινόν τό κρατεῖ διά λόγου του καί τό πισινό τό μουντζώνει καί τό πωλεῖ εἰς τούς χριστιανούς διά νά τούς μαγαρίση. Καί ἄν σοῦ δώση ὁ ῾Εβραῖος κρασί ἤ ρακί εἶναι ἀδύνατον νά μή τό μαγαρίση πρῶτον, καί ἄν δέν προφθάση νά κατουρήση μέσα, θά πτύση. ῞Οταν ἀποθάνη κανένας ῾Εβραῖος τόν βάζουν μέσα εἰς ἕνα σκαφίδι μεγάλο καί τόν πλένουν μέ ρακί, καί τοῦ βγάνουν ὅλην του τήν βρώμα, καί ἐκεῖνο τό ρακί τό φτιάνουν μέ μυριστικά καί τότε τό πωλοῦν εἰς τούς χριστιανούς εὐθηνότερον διά νά τούς μαγαρίσουν. Πωλοῦν ψάρια εἰς τήν πόλιν οἱ ῾Εβραῖοι; ᾿Ανοίγουν τό στόμα τοῦ ὀψαρίου καί κατουροῦν μέσα καί τότε τό πωλοῦν εἰς τούς χριστιανούς. ῾Ο ῾Εβραῖος μοῦ λέγει πώς ὁ Χριστός μου εἶναι μπάσταρδος, καί ἡ Παναγία μου πόρνη, τό ἅγιον Εὐαγγέλιον λέγει πώς τό ἔγραψεν ὁ διάβολος. Τώρα ἔχω μάτια νά βλέπω τόν ῾Εβραῖον; ῞Ενας ἄνθρωπος νά μέ ὑβρίση, νά φονεύση τόν πατέρα μου, τήν μητέρα μου, τόν ἀδελφόν μου, καί ὕστερα τό μάτι νά μοῦ βγάλη, ἔχω χρέος ὡσάν χριστιανός νά τόν συγχωρήσω. Τό δέ νά ὑβρίση τόν Χριστόν μου καί τήν Παναγίαν μου, δέν θέλω νά τόν βλέπω. Καί ἡ εὐγένειά σας πῶς σᾶς βαστᾶ ἡ καρδία νά κάνετε πραγματείας μέ τούς ῾Εβραίους;  ᾿Εκεῖνος ὁποῦ συναναστρέφεται μέ τούς ῾Εβραίους, ἀγοράζει καί πωλεῖ, τί φανερώνει; Φανερώνει καί λέγει, πώς καλά ἔκαμαν οἱ ῾Εβραῖοι καί ἐθανάτωσαν τούς προφήτας καί ὅλους τούς διδασκάλους καί ὅλους τούς καλούς. Καλά ἔκαμον καί κάμνουν νά ὑβρίζουν τόν Χριστόν μας καί τήν Παναγίαν μας. Καλά κάμνουν καί μᾶς μαγαρίζουν καί πίνουν τό αἷμά μας. Ταῦτα διατί σᾶς τά εἶπα, χριστιανοί μου; ῎Οχι διά νά φονεύετε τούς ῾Εβραίους καί νά τούς κατατρέχετε, ἀλλά νά τούς κλαίετε, πώς ἄφησαν τόν Θεόν καί ἐπῆγαν μέ τόν διάβολον. Σᾶς τά εἶπα νά μετανοήσωμεν ἡμεῖς τώρα ὁποῦ ἔχομεν καιρόν, διά νά μή τύχη καί μᾶς ὀργισθῆ ὁ Θεός καί μᾶς ἀφήση ἀπό τό χέρι του καί τό πάθωμεν καί ἡμεῖς σάν τούς ῾Εβραίους καί χειρότερα" .

( ᾿Από τήν Γ' Διδαχήν του)

ᾳψοθ'  (1779)  Μαρτίου β '.

ὁ σός ἀδελφός

Κοσμᾶς ῾Ιερομόναχος 

(᾿Από ἐπιστολήν του πρός τόν κατά σάρκα ἀδελφόν του, ῾Ιερομόναχον Χρύσανθον, Σχολάρχην Νάξου) .

῞Εξ περίπου μήνας βραδύτερον ( τῇ 24η Αὐγούστου 1779) ἠκολούθησε τό μαρτύριον τοῦ ῾Αγίου, ὑπαίτιοι τοῦ ὁποίου ὑπῆρξαν, ὡς καί ἀνωτέρω ἐλέχθη, οἱ ἀμετανόητοι χριστοκτόνοι ῾Εβραῖοι. ᾿Ιδού τί ἀναφέρει ἐπ᾿ αὐτοῦ ὁ βιογράφος τοῦ ῾Αγίου, ὁ ἐκ Γραμμένου Σάπφειρος Χριστοδουλίδης, ὅστις ὑπῆρξεν αὐτήκοος τῆς διδασκαλίας τούτου : 

" ῾Ο ᾿Αποστολικός οὗτος διδάσκαλος ποτέ δέν ἄνοιξε  τό στόμα  νά εἰπῇ λόγον ἐναντίον τῶν ῾Εβραίων, οὔτε εἰς τήν Θεσσαλονίκην, οὔτε εἰς τήν Καστορίαν, οὔτε εἰς τά ᾿Ιωάννινα, οὔτε εἰς κανένα ἄλλο μέρος ὅπου ἦσαν ᾿Εβραῖοι, ἀλλά μόνον τούς χριστιανούς ἐδίδασκε νά πολιτεύωνται ὡσάν χριστιανοί, καί νά φυλάττουν ἀλήθειαν καί ἐμπιστοσύνην πρός τούς ἐξουσιαστάς, ὅπου τούς ἔδωκεν ὁ Θεός, καθώς οἱ ἴδιοι ᾿Αλβανῖται πηγαίνοντας ἐκεῖ ὅπου ἐδίδασκεν εἰς τάς ἔξω πεδιάδας νά ἤκουον ἀπό τό στόμα του, καί ὡς ἄνθρωπον Θεοῦ τόν ἐκήρυττον, εἰς τόσον ὅπου καί ὁ Κούρτ- Πασσᾶς ἀκούοντας τήν καλήν του φήμην, ἐπρόσταξε καί ἦλθεν ἔμπροσθέν του, καί τόσον καλά τοῦ ἄρεσεν ἡ ὁμιλία του ὥστε καί τό θρονί ἐκεῖνο, ὅπου προείπαμεν, τοῦ ἐκατασκεύασε, καί μέ κατηφέ τό ἔνδυσε διά νά ἀναβαίνη εἰς αὐτό, καί νά διδάσκη ἀπό ὑψηλά τούς λαούς. ᾿Αλλά τό παμπόνηρον καί μιαρώτατον τοῦτο γένος τῶν μισοχρίστων ῾Εβραίων, καθώς εἰς τούς περασμένους αἰῶνας ἔδειξε πάντοτε ἄκραν κακίαν ἐναντίον τῶν χριστιανῶν, οὕτω καί τώρα, μή ὑποφέροντας νά κηρύττεται ἡ πίστις καί τό Εὐαγγέλιον τοῦ ᾿Ιησοῦ  Χριστοῦ, οἱ ῾Εβραῖοι ὅπου κατοικοῦν εἰς τά ᾿Ιωάννινα, ἐπῆγαν οἱ θεοήλατοι καί εἶπαν εἰς τόν πασᾶν τοῦ τόπου πώς ὁ ἱερός οὗτος Κοσμᾶς ἦτον ἀπεσταλμένος ἀπό τούς Μοσχόβους διά νά ξεπλανᾶ τόν Βασιλικόν Ραγιάν νά πηγαίνουν εἰς τήν Μοσχοβίαν. ᾿Αλλά τοῦτον μέν ἡ Θεία Πρόνοια τότε τόν διεφύλαξεν ἀπό τήν θανατηφόρον ταύτην ἐπιβουλήν ·  ἐπροξενήθη ὅμως ἀρκετή ζημία χρημάτων εἰς τό κοινόν τῶν χριστιανῶν. ᾿Εντεῦθεν λοιπόν ὁ ἱερός Κοσμᾶς ἄρχισε νά στηλιτεύη τήν πονηρίαν καί τό ἀδιάλλακτον μῖσος, ὅπου ἔχουν κατά τῶν χριστιανῶν οἱ ῾Εβραῖοι, καί ἐπειδή φανερά ἀπεδείχθη, πώς ἦτον πλάσμα καί σαφής συκοφαντία ἐκείνη ἡ κατηγορία ὅπου ἔκαμαν εἰς τόν Πασᾶν, πάλιν ἐπῆγεν εἰς τά ᾿Ιωάννινα, καί πρῶτον μέν ἐκατάπεισε τούς χριστιανούς νά μεταβάλουν τό κοινόν παζάρι ἀπό τήν Κυριακήν εἰς τό Σάββατον, τό ὁποῖον τούς ἐπροξένησε μεγίστην φθοράν. Δεύτερον, τούς ἐκήρυξε διά φανερούς ἐχθρούς, καί ὅτι εἶναι ἕτοιμοι κάθε καιρόν νά κάμουν κάθε κακόν εἰς τούς χριστιανούς. Τρίτον, θέλοντας νά βγάλη ἀπό τάς κεφαλάς τῶν χριστιανῶν τάς μακράς φούντας καί τά τοιαῦτα, τά ὁποῖα ὅλα ἠγόραζον ἀπό τούς ῾Εβραίους, τούς ἐδίδασκε πώς εἶναι ἀκάθαρτα, ὅτι έπί ταὐτοῦ διά  τούς χριστιανούς οἱ θεοκτόνοι τά μολύνουσι, καί νά μή τά ἀγοράζωσιν ὁλότελα · καί λοιπόν μήν ὑποφέροντας πλέον νά βλέπουν καί νά ἀκούουν τόν ῞Αγιον ἐλέγχοντα αὐτούς, ἐπῆγαν εἰς τόν Κούρτ Πασᾶν, καί τοῦ ἔδωκαν πουγγία πολλά, διά νά τόν βγάλη ἀπό τήν ζωήν. ῞Οστις καί συμβουλευθείς μέ τόν Χότζαν του, ἀπεφάσισε διά μέσου αὐτοῦ νά τόν θανατώση, τό ὁποῖον καί ἔγινε μέ τοιοῦτον τρόπον.....".

Ταῦτα λοιπόν τά λεγόμενα ὑπό τοῦ ῾Αγίου Κοσμᾶ περί τῶν ῾Εβραίων καί περί τῆς ἐνοχῆς των εἰς τό μαρτύριόν του παραθέτομεν ταῦτα ἐνταῦθα, πρός ἐνημέρωσιν τῶν εὐσεβῶν καί ὀρθοδόξων χριστιανῶν, ὄχι διά νά ἔχωμεν κακίαν καί μῖσος ἔναντι τῶν ῾Εβραίων , ἀλλά διά νά τούς λυπώμεθα διά τήν ἀμετανοησίαν των καί νά προσέχωμεν καί ἡμεῖς καί νά μετανοῶμεν, διά νά μή πάθωμεν τά ἴδια μέ αὐτούς καί χειρότερα. Συμμορφούμενοι, δηλαδή, εἰς τό παράδειγμα καί τήν ἐντολήν τοῦ ῾Αγίου, τήν ὁποίαν ἐπαναλαμβάνομεν :

"Ταῦτα διατί  σᾶς τά εἶπα χριστιανοί μου; ῎Οχι διά νά φονεύετε τούς ῾Εβραίους  καί νά τούς κατατρέχετε, ἀλλά νά τούς κλαίετε, πώς ἄφησαν τόν Θεόν καί ἐπῆγαν μέ τόν διάβολον. Σᾶς τά εἶπα νά μετανοήσωμεν ἡμεῖς τώρα ὅπου ἔχομεν καιρόν, διά νά μή τύχη καί μᾶς ὀργισθῆ ὁ Θεός καί μᾶς ἀφήση ἀπό τό χέρι του καί τό πάθωμεν καί ἡμεῖς σάν τούς ῾Εβραίους καί χειρότερα ".

῾Ο ῞Αγιος Κοσμᾶς καί ὁ Πάπας

Καί διά τόν ἀμετανόητον αἱρεσιάρχην καί ἀντίχριστον Πάπαν ὁμιλεῖ σαφῶς καί ἀπεριφράστως  ὁ  ῞Αγιος Κοσμᾶς.
Λέγει περί αὐτοῦ :
α) " ῾Ο ἀντίχριστος ὁ  ἕνας εἶναι ὁ Πάπας, καί ὁ ἕτερος εἶναι αὐτός ὅπου εἶναι εἰς τό κεφάλι μας χωρίς νά εἰπῶ τό ὄνομά του·  τό καταλαβαίνετε μά λυπηρόν εἶναι νά τό εἰπῶ, διότι αὐτοί οἱ ἀντίχριστοι εἶναι εἰς τήν  ἀπώλειαν καθώς τό ἔχουν ".  (᾿Από τήν Η' Διδαχήν).
β)  " Τόν Πάπαν νά καταρᾶσθε, διότι αὐτός θά εἶναι ἡ αἰτία".  ( Προφητεία 90,κατά τήν ἀρίθμησιν τῆς συλλογῆς Ν.Σωτηροπούλου).
῾Η Προφητεία αὕτη ἐπαληθεύεται συνεχῶς μέχρι σήμερον, ἀπό ὅσα συμβαίνουν.
᾿Αναφέρομεν    καί  τά  περί   τοῦ  Πάπα  κυρίως,   διότι , εἰς  τήν   ἐποχήν μας περισσότερον ἀπό κάθε ἄλλην φοράν οἱ ψευδορθόδοξοι οἰκουμενισταί μέ ἀρχηγόν τόν Βαρθολομαῖον, προσπαθοῦν νά σύρουν τήν ὀρθοδοξίαν εἰς τήν ἕνωσιν, ἤτοι εἰς τήν ὑποταγήν της ὑπό τόν ἀντίχριστον καί ἐπικατάρατον Πάπαν , τόν ὁποῖον  ἄν καί ἀμετανόητον αἱρεσιάρχην, τόν παρουσιάζουν ἀντιχρίστως καί ἀθεοφόβως ὡς ἀληθινόν χριστιανόν καί  ἀρχιερέαν.

ΣΗΜ. ῾Ο νεοημερολογίτης Μητροπολίτης Φλωρίνης κ.Αὐγουστῖνος Καντιώτης εἰς τό ἀξιόλογον βιβλίον του " Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός", ᾿Αθῆναι 1966,σελ. 271,γράφει:   ᾿Αλλά τί θά ἔλεγεν σήμερον ὁ ῞Αγιος Κοσμᾶς βλέπων ἀνωτάτους ἐκπροσώπους τῆς ῾Ελληνικῆς Πολιτείας νά προσκυνοῦν τόν Πάπαν; Πῶς θά ἐχαρακτήριζε τάς ἐνεργείας των πρός ἐπανάληψιν σχέσεων;

Δυστυχῶς σημεῖα νέας Φερράρας ἐμφανίζονται εἰς τόν ὀρθόδοξον ὁρίζοντα καί πρέπει ἡ συνείδησις τῶν ὀρθοδόξων ν᾿ ἀγρυπν·ῆ ἐπί τῶν ἐπάλξεων. Τό πνεῦμα τῆς ἡρωϊκῆς ἀντιστάσεως ἱεροῦ Φωτίου καί Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ πρέπει νά ἀναζήση. Πρέπει οἱ φιλοπαπικοί τοῦ αἰῶνός μας, οἱ  ἐκ διαφόρων ἐλατηρίων κινούμενοι διά τήν σύναψιν σχέσεων, νά ἐννοήσουν,  ὅτι Πάπαν  δέν προσκυνεῖ ἡ  ὀρθόδοξος ῾Ελλάς .  Διότι ἡ ῾Ελλάς ἐμαθήτευσεν εἰς τήν Σχολήν Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καί τῶν ἄλλων διδασκάλων τῆς πίστεως, καί δέν ἀνέχεται τοιαύτας μετά σχισματικῶν καί αἱρετικῶν περιπτύξεις ". Βεβαίως, συμφωνοῦμεν μέ ταῦτα καί τά προσυπογράφομεν. ῞Ομως ἐρωτᾶται  :

Τί  λέγει σήμερον ὁ τότε (1966) ᾿Αρχιμανδρίτης καί σήμερον (1994) Μητροπολίτης κ. Αὐγουστῖνος Καντιώτης;  Εἰδικώτερον τί λέγει, ὄχι πλέον διά τούς ἐκπροσώπους τῆς ῾Ελληνικῆς Πολιτείας , ἀλλά διά τούς ἐκπροσώπους τῆς εἰς ἥν ἀνήκει Συνόδου καί τοῦ προϊσταμένου της κ. Βαρθολομαίου, ὁ ὁποῖος "ἀγαλλομέν·ω ποδί "  σπεύδει καί ἐπισπεύδει  ραγδαίως τήν ἀντίχριστον  "ἕνωσιν",  ἤτοι τήν ὑποταγήν τῆς ὀρθοδοξίας εἰς τόν Πάπαν.  ᾿Εάν δέν μετανοήση  ἐμπράκτως , ἐάν δέν καταγγείλη εὐθέως καί μεγαλοφώνως καί εἰλικρινῶς τήν ἀντίχριστον κίνησιν τοῦ οἰκουμενισμοῦ, τήν αἱρετικήν "ἕνωσιν" μέ τόν Παπισμόν, τόν Μονοφυσιτισμόν κλπ., ἐάν δέν κόψη τό μνημόσυνον τοῦ κ. Βαρθολομαίου καί τῶν ὁμοίων του, τά  ὁποῖα τοῦ συνιστῶμεν ἐξ ἀγάπης καί εὐχόμεθα εἰλικρινῶς,  τί ἀπολογίαν θά δώση ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ βήματος καί τί ψυχή θά παραδώση ὁ κ. Καντιώτης ;

᾿Ενταῦθα ὑπενθυμίζομεν καί τά ἑξῆς : " ᾿Εχθρούς γάρ Θεοῦ ὁ Χρυσόστομος, οὐ μόνον τούς αἱρετικούς, ἀλλά καί τοῖς τοιούτοις κοινωνοῦντας , μεγάλη καί πολλῇ τῇ φωνῇ ἀπεφήνατο". (῾Αγ. Θεοδώρου Στουδίτου ,  Π.Η. 99, 1049).

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ

᾿Εκτός ἀπό τήν κήρυξιν τοῦ θείου λόγου, πρωταρχικόν μέλημα τοῦ ῾Αγ.Κοσμᾶ ἦτο ἡ παιδεία τοῦ Γένους. Διό καί δικαίως χαρακτηρίζεται καί διδάσκαλος τοῦ Γένους. ῾Ο ἴδιος, ἐν ἀντιθέσει πρός τά ἀμαθῶς καί ἐπιπολαίως καί τινων λεγόμενα,ὡς ἄλλος Μωϋσῆς, ἐπί σαράντα χρόνους ἐμελέτησε καί ἐσπούδασε τάς Γραφάς καί τούς Πατέρας, πρίν ἐξέλθη εἰς τό κήρυγμα. Προέβη δέ καί εἰς εὐρυτέρας μελέτας καί τῶν ἄλλων θρησκευτικῶν καί φιλοσοφικῶν δοξασιῶν διά νά κάμη τήν σύγκρισιν μέ τήν ὀρθοδοξίαν. ῾Ο ἴδιος λέγει σχετικῶς : " ᾿Εγώ ἐδιάβασα πολλά · περί ῾Εβραίων,ἀσεβῶν,αἱρετικῶν καί ἀθέων. Τά βάθη τῆς σοφίας ἠρεύνησα. ῞Ολες οἱ πίστες εἶναι ψεύτικες. Τοῦτο ἐκατάλαβα ἀληθινά· μόνον ἡ πίστις τῶν ὀρθοδόξων εἶναι καλή καί ἁγία...." .

Εἰδικώτερον τό ἐνδιαφέρον του ἐστρέφετο εἰς τήν ῾Ελληνικήν παιδείαν. Μέ τάς συνεχεῖς προτροπάς του,ἱδρύθησαν 1100 σχολεῖα κατώτερα κοινά καί 210 ἀνώτερα " ῾Ελληνικά ". " ῾Ελληνικά"  ἐλέγοντο,διότι εἰς αὐτά ἐδιδάσκετο κυρίως ἡ " ῾Ελληνική " γλῶσσα. "῾Ελληνική " δέ ἐλέγετο εἰς τήν ἐποχήν του ἡ ἀρχαία ῾Ελληνική γλῶσσα πρός διάκρισιν ἀπό τήν καθομιλουμένην δημώδη.

Καί  ὅμως  εὑρέθησαν ἀνιστόρητοι ἱστορικοί συγγραφεῖς,  οἱ ὁποῖοι,  παρασυρόμενοι προφανῶς καί ἀπό τάς ἰδεολογικάς ἐπί τοῦ γλωσσικοῦ κλπ. ἀντιλήψεις των,  ἔχουν γράψει, ὅτι ὁ ῞Αγιος Κοσμᾶς ἐκρήμνιζεν ᾿Εκκλησίας διά νά κτίζη Σχολεῖα (!)  καί ὅτι διέκειτο ἐχθρικῶς πρός τά ᾿Αρχαῖα ῾Ελληνικά  !  Οὕτω γράφει  καί ὁ Φάνης Μιχαλόπουλος εἰς τό ὑπό τοῦ " Κήρυκος Γνησίων ᾿Ορθοδόξων " ( Αὐγούστου 1993)  δημοσιευθέν  κεφάλαιον τοῦ βιβλίου του.

Καί τό μέν πρῶτον διέπραξεν, ἐπειδή ὁ ῞Αγιος ἐπέτρεψε κάποτε εἰς τήν Χειμαριάν νά ληφθοῦν ἄχρηστα οἰκοδομικά τινά ὑλικά ἀπό τά ἐρείπια κάποιου ναοῦ διά τήν ἀνέγερσιν σχολείου!  Τό δέ δεύτερον,διότι λαμβανομένου ὑπ᾿ ὄψει καί τῆς μεγάλης ἀμαθείας,ἡ ὁποία ἐπεκράτει τότε εἰς τό Γένος, τό κήρυγμα του ἦτο εἰς τήν ἁπλῆν γλῶσσαν, ὡς ἦτο ἄλλωστε ἁπλῆ καί  ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.

᾿Ιδού δέ τί ἔλεγεν ὁ ἴδιος σχετικῶς μέ  τήν παιδείαν καί δή τήν ῾Ελληνικήν : " Νά σπουδάζετε καί σεῖς, ἀδελφοί μου, νά μανθάνετε γράμματα,ὅσον ἠμπορεῖτε. Καί ἄν δέν ἐμάθετε οἱ πατέρες,νά σπουδάζετε τά παιδιά σας νά μανθάνουν τά ῾Ελληνικά,διότι καί ἡ ᾿Εκκλησία μας εἶναι εἰς τήν ῾Ελληνικήν. Καί ἄν δέν σπουδάσης τά ῾Ελληνικά, ἀδελφέ μου,δέν ἠμπορεῖς νά καταλάβης ἐκεῖνα ὁποῦ ὁμολογεῖ ἡ ᾿Εκκλησία μας.Καλύτερον,ἀδελφέ μου νά ἔχης ῾Ελληνικόν σχολεῖον εἰς τήν χώραν σου,παρά νά ἔχης βρύσες καί ποτάμια· καί ὡσάν μάθη τό παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται ἄνθρωπος.      

" Διατί,ἅγιοι ἱερεῖς καί τίμιοι προεστῶτες,δέν ἑρμηνεύετε τά εὐλογημένα μας ἀδέλφια, νά στερεώνωσι καί νά βάνωσιν εἰς κάθε χωρίον σχολεῖον,νά μανθάνουν τά παιδιά γράμματα,νά γνωρίζουν τό καλόν καί τό κακόν · ὅτι καί ἐγώ ἀπό τό σχολεῖον ἔμαθα τά εἰκοσιτέσσαρα γράμματα, μέ τήν βοήθειαν τοῦ Χριστοῦ μας. ῎Εμαθα καί πέντε-ἕξ ἑλληνικά καί ἔμαθα πολλῶν λογιῶν γράμματα· ἑβραϊκά,τουρκικά,φράγκικα καί ἀπό ὅλα τά ἔθνη μέ τήν χάριν τοῦ Χριστοῦ μας,καί πολλά τά ἐδιάβασα, καί ὅλα τά ἐθνικά κάλπικα τά ηὗρα· ὅλα εὑρέματα καί σπέρματα τοῦ διαβόλου,καί κατά  ἀλήθειαν,ἀδελφοί μου,τόσον τά ἐμελέτησα τά γράμματα,καθώς ὁ χρυσικός λογαρίζει τό ἀσῆμι καί δέν τό ἀφήνει τελείως ἀζούραν,καί τότε εἶναι λαμπρόν καί καθαρόν καί τό ἀγοράζει μέ κάθε προθυμίαν ὁ ἄνθρωπος,ἔτσι καί ἐγώ ηὖρα καθαρά, ἅγια καί ἀληθινά, λαμπρά καί ὑπερλαμπρότερα ἀπό τόν ἥλιον τά λόγια καί τά προστάγματα τοῦ Χριστοῦ, καί ὅποιος πιστεύει τόν Χριστόν καί τόν λέγει Θεόν καί κάμνει τά πράγματά του, ὅπου λέγει τό ἅγιον Εὐαγγέλιον,ἐκεῖνος εἶναι καλότυχος καί τρισμακάριστος καί καμμίαν φοράν δέν θέλει ἐντροπιασθῆ,καί διά τοῦτο πρέπει νά στερεώνετε σχολεῖα ῾Ελληνικά, νά φωτίζωνται οἱ ἄνθρωποι·  διότι διαβάζοντας τά ῾Ελληνικά τά ηὗρα ὅπου λαμπρύνουν καί φωτίζουν τόν νοῦν τοῦ μαθητοῦ ἀνθρώπου, καθώς φωτίζει ὁ ἥλιος τήν γῆν,ὅταν εἶναι ξαστεριά καί βλέπουν τά μάτια μακρυά, ἔτσι βλέπει καί ὁ νοῦς τά μέλλοντα ·  ἀπεικάζουν ὅλα τά καλά καί τά κακά,φυλάγονται ἀπό κάθε λογῆς κακόν καί ἁμαρτίαν ·  διατί τό σχολεῖον ἀνοίγει τήν ἐκκλησίαν, μανθάνομεν τί εἶναι Θεός ,τί εἶναι ἡ ῾Αγία Τριάς, τί εἶναι ἄγγελος, τί εἶναι ἡ ἀρετή, τί εἶναι οἱ δαίμονες, τί εἶναι ἡ κόλασις. Τά πάντα ἀπό τό σχολεῖον τά μανθάνομεν ".

Διά ταῦτα καί ἡμεῖς ἀδελφοί πρέπει νά μανθάνωμεν ῾Ελληνικά, ὅσον ἠμποροῦμεν, καί ἄν δέν ἐμάθαμεν οἱ πατέρες, νά σπουδάζωμεν τά παιδιά μας νά μανθάνουν ῾Ελληνικά,     διότι καί ἡ ᾿Εκκλησία μας εἶναι εἰς τήν ῾Ελληνικήν. Διά  τοῦτο καί αἱ σκοτειναί δυνάμεις (παπισταί, σιωνισταί κλπ.) πολεμοῦν καί ὑπονομεύουν τήν ῾Ελληνικήν γλῶσσαν καί παιδείαν.

ΣΗΜ. Μή λησμονῶμεν ὅτι οἱ πρῶτοι φανεροί προπαγανδισταί καί ἐφαρμοσταί τοῦ δημοτικισμοῦ (ὑπό τήν ἔνοιαν τῆς καταστροφῆς καί ἐξοντώσεως τῆς λογίας γλώσσης καί τῶν παραδόσεων τοῦ Γένους, ὥστε νά ἀποκοπῶμεν ἀπό τάς πηγάς μας) καθώς καί τοῦ " μονοτονικοῦ",    πρός ἐπιβολήν τῆς φωνητικῆς γραφῆς καί τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου, ὑπῆρξαν παπικοί. Οὕτω Γραμματικήν τῆς "δημοτικῆς" ἐξέδωκαν τό πρῶτον ὁ ᾿Ιησουϊτης Μοναχός  καί ὁ ἐκ Κερκύρας παπικός Νικόλαος Σοφιανός. Διά ταῦτα, λοιπόν, ἀδελφοί, πρέπει νά ἀντιδρῶμεν καί νά ἀντιστάμεθα μέ ὅλα τά μέσα κατά τοῦ πολέμου κατά τῆς ῾Ελληνικῆς παιδείας μας καί κατά πάσης προσπαθείας ἐξολοθρεύσεώς της καί πρέπει νά ἐπιδιώκωμεν, πρέπει νά ἀξιώνωμεν, πρέπει νά ἐπιβάλωμεν, ὅπως οἱ ἑκάστοτε ἀσκοῦντες τήν ἐξουσίαν εἰς τήν χώραν μας νά συμμορφώνωνται εἰς τήν ὑποχρέωσίν των πρός παροχήν ῾Ελληνικῆς παιδείας εἰς τά τέκνα μας. ῾Η ὑποχρέωσίς των αὐτή ἀπορρέει ἄλλωστε,  καί  ἀπό τό Σύνταγμα τῆς ῾Ελλάδος, τό ὁποῖον ἐν ἄρθρῳ 16 ` 2 ὁρίζει  τά ἑξῆς :

" ῾Η παιδεία ἀποτελεῖ βασικήν ἀποστολήν τοῦ Κράτους, ἔχει δέ ὡς σκοπόν τήν ἠθικήν, πνευματικήν, ἐπαγγελματικήν καί φυσικήν ἀγωγήν τῶν ῾Ελλήνων, τήν ἀνάπτυξιν τῆς ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς συνειδήσεως καί τήν διάπλασιν αὐτῶν ὡς ἐλευθέρων καί ὑπευθύνων πολιτῶν ".

Νά ἔχωμεν δέ ὑπ᾿ ὄψει μας πάντοτε ὅτι διά τήν ἀξίωσιν ταύτην ἔχομεν ὅλοι μας ὄχι μόνον δικαίωμα, ἀλλά καί ὑποχρέωσιν, συμφώνως πρός τό ἴδιον τό Σύνταγμα,τό ὁποῖον εἰς τό ὑπ᾿ ἀριθμόν 120  ἀκροτελεύτιον ἄρθρον του, ὁρίζει ὅτι : " ὁ σεβασμός πρός τό Σύνταγμα καί τούς συνάδοντας πρός αὐτό νόμους καί ἡ ἀφοσίωσις πρός τήν πατρίδα καί τήν Δημοκρατίαν συνιστοῦν θεμελιώδη ὑποχρέωσιν πάντων τῶν ῾Ελλήνων.   (` 2) καί ὅτι : " ῾Η τήρησις τοῦ παρόντος Συντάγματος ἐπαφίεται, εἰς τόν  πατριωτισμόν τῶν ῾Ελλήνων.... "   (` 4).