ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ
ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γ.Ο.Χ.

ΟΜΙΛΙΑΙ

(῾Ομιλία ἐκφωνηθεῖσα ὑπό τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς κ. Κηρύκου εἰς τήν αἴθουσαν τοῦ ᾿Εκκλησιαστικοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου κατά τήν ἀπογευματινήν ἐκδήλωσιν τῆς Κυριακῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως 1997).

Πατέρες καί ἀδελφοί
Δέν εἶναι εὔκολον νά ὁμιλήσῃ τις περί τοῦ Σταυροῦ. Διότι εἶναι τό ἴδιο ὡς νά ὁμιλῇ περί τοῦ ᾿Εσταυρωμένου Χριστοῦ, δηλαδή νά θεολογῇ. Καί μόνο οἱ Πατέρες εἶναι οἱ ἀπλανεῖς ἑρμηνευταί τοῦ θείου θελήματος. Μόνον αὐτοί ἐθεολόγησαν ἀπλανῶς. Διότι ἐχαριτώθησαν μέ τόν ἀγῶνα καί τήν ἄσκησί τους καί ἔγιναν δοχεῖα τοῦ Παναγίου Πνεύματος. ᾿Εμεῖς ἁπλῶς μεταφέρουμε τόν λόγο καί τήν ἐρμηνεία τῶν ῾Αγίων Πατέρων καί μάλιστα πάντοτε μέ τόν κίνδυνο καί σ᾿αὐτή τήν διατύπωσι τῆς διδασκαλίας τῶν ῾Αγίων Πατέρων νά πέσουμε σέ λάθη, καθ᾿ ὅσον ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νά παρέμβῃ ἡ δική μας ἀνθρώπινη ἀδυναμία. Προπάντων ὅταν μιλᾶμε γιά ὑψηλά δογματικά θέματα καί περί θείων μυστηρίων, ὅπως εἶναι τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ.
  ῞Οταν ὁ Μωϋσῆς ἔφυγε ἀπό τήν Αἴγυπτο, ἀνέβηκε πάνω στό ῎Ορος. ᾿Εκεῖ ἔλαβε ἀπό τόν Θεό ἐντολή, πού ἔπρεπε ἀμέσως νά  ἐκτελέσῃ: "Λῦσε τό ὑπόδημα τῶν ποδῶν σου, διότι ὁ τόπος ἐν ὧ ἔστηκας γῆ ἁγία ἐστίν". ᾿Εδῶ κατά τόν ῞Αγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ δηλώνεται  καί προτυπώνεται ὁ ἁγιασμός  πού ἐπρόκειτο νά συντελεσθῇ πάνω στή γῆ διά τοῦ Σταυροῦ. Καί αὐτός ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἀπευθύνεται καί σέ μᾶς, ὅταν πλησιάζουμε σέ τόπους ἁγιασμένους, ἤ ὅταν ἀκοῦμε ἤ μιλᾶμε γιά τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί τόν ἁγιασμό πού συνετελέσθη μέ αὐτόν πάνω στή γῆ. "Λῦσε τό ὑπόδημα τῶν ποδῶν σου" σημαίνει κατά τούς Πατέρας: "᾿Απόθεσε τούς δερματίνους χιτῶνες μέ τούς ὁποίους σέ ἐνέδυσε ἡ ἁμαρτία". "Καταργηθήτω καί νεκρωθήτω ἡ ἀντικειμένη τῷ Θεῷ ζωή", κατά τήν ὡραίαν διατύπωσιν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.
Καί ἐμεῖς σήμερα ἀκούσαμε τό κάλεσμα τῆς Μητέρας μας ᾿Εκκλησίας νά προσκυνήσουμε εὐλαβικά εἰς τόν τόπον "ὅπου ἔστησαν οἱ πόδες αὐτοῦ", δηλαδή εἰς τόν Τίμιον Σταυρόν. Πρόκειται τώρα νά μιλήσουμε καί γιά τό νόημα τοῦ Σταυροῦ. Καί δύσκολον καί ὑψηλόν ἔργον. Γι᾿ αὐτό θά πρέπει νά λύσουμε τό ὑπόδημα τῶν ποδῶν μας, δηλαδή  νά σταθοῦμε μέ εὐλάβεια ἐμπρός σ᾿ αὐτό τό μεγάλο μυστήριο, μπροστά στό Σταυρό πού εἶναι ἡ δόξα καί ἡ ὡραιότης τῆς ᾿Εκκλησίας. Γιατί θά μιλήσουμε γιά τό μυστήριο τοῦ  Σταυροῦ,  τοῦ ὁποίου, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ, καί ὁ λόγος καί τό μυστήριο, ἀλλά καί τό σχῆμα εἶναι θεῖο καί προσκυνητό, γιατί εἶναι σφραγίδα σεβάσμια, ἁγιαστική καί τελειωτική ὅλων τῶν θαυμασίων καί ἀνεκφράστων ἀγαθῶν πού προέρχονται ἀπό τόν Θεό. Διότι ἀκριβῶς εἶναι ἡ σφραγίδα τῆς σωτηρίας μας. Πάνω στόν Σταυρό σταμάτησε ὁ παλαιός αἰώνας, ὁ αἰώνας τοῦ θανάτου, καί μέ τήν ᾿Ανάστασιν τοῦ Χριστοῦ πού συνδέεται μέ τόν Σταυρό, ἄρχισε ὁ νέος αἰώνας, ὁ αἰώνας τῆς Χάριτος. Γι᾿ αὐτό καί ἐμεῖς, ὅταν ἀξιωθοῦμε νά βιώσουμε  πραγματικά τό μήνυμα τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή νά φτάσουμε στό "ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται, καγώ τῷ κόσμῳ", δέν θά δυσκολευτοῦμε καί πολύ νά διακρίνουμε καί τό φῶς τῆς ᾿Αναστάσεως. ῞Οταν νοιώσουμε τήν ἀγάπη πού σταυρώνεται θά μάθουμε πώς γι᾿ αὐτήν τήν ᾿Αγάπη, δέν ὑπάρχει θάνατος. "Τόσον ἀγάπησε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο" μέχρι θανάτου, θανάτου μάλιστα σταυρικοῦ, "ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων είς αὐτόν μή ἀπώληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωήν αἰώνιον". Γι᾿ αὐτό τήν Μεγάλη Παρασκευή στό τροπάριον τῆς Θ' ῞Ωρας "Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου..." λέγομεν: "Προσκυνοῦμεν Σου τά Πάθη Χριστέ" καί ἀμέσως: "Δεῖξον ἡμῖν καί τήν ἔνδοξόν σου ἀνάστασιν".
Καί δι ἕνα ἄλλον λόγον εἶναι πολύ δύσκολον νά ὁμιλῇ τις σἠμερον περί τοῦ Σταυροῦ. Εἶναι ἀληθές,  ὅτι ὅ λόγος περί τοῦ Σταυροῦ, πάντοτε ἦταν καί εἶναι πολύ περισσότερο σήμερα, μία ἀντιπαράθεσις πρός τόν κόσμο,  πρός τόν παλαιόν  ἑαυτόν μας, πρός τό  ἴδιον θέλημα, πρός ὁτιδήποτε ἀντιστρατεύεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καί αὐτή ἡ ἀντιπαράθεσις ξεικινάει ἀπό τήν πρόκλησι τοῦ κόσμου: "Κατάβηθι ἀπό τοῦ Σταυροῦ". Σταμάτησε νά ὁμιλῇς περί τοῦ Σταυροῦ. Πάψε νά ζῇς κατά τό θέλημα τοῦ ᾿Εσταυρωμένου Χριστοῦ.
Αὐτός ὅμως εἶναι καί ὁ τελευταῖος πειρασμός τοῦ Χριστοῦ. "Καταβάτω νῦν ἀπό τοῦ Σταυροῦ καί πιστεύσωμεν αὐτῷ" φώναξαν οἱ σταυρωταί του καί οἱ παραπορευόμενοι  ὄχλοι. Βέβαια μέ τήν ἀρρωστημένη ἀνθρώπινη λογική ὁ Χριστός θά ἔπρεπε νά κατέλθῃ ἀπό τόν Σταυρό, νά κονιορτοποιήσῃ τούς ἐχθρούς του, νά δείξῃ τήν δύναμίν Του. ῾Ο Χριστός, ὅμως, δέν ἐδέχθη τήν πρόκλησιν. Παρέμεινε ἐπί τοῦ Σταυροῦ καί ἐνίκησε.
῾Ο σύγχρονος χριστιανός δέχεται πολλές φορές αὐτόν τόν πειρασμό καί ὑποκύπτει σ᾿ αὐτόν. Δηλαδή κατεβαίνει ἀπό τόν Σταυρό, ἀφήνει τήν ὁδόν τοῦ μαρτυρίου, ἐγκαταλείπει τήν μαρτυρικήν παλαίστραν, παύει νά ζῇ θυσιαστικά, δέν θέλει νά ζῇ ἀσκητικά καί ἀγωνιστικά, παραδίδεται στόν κόσμο. δέν θέλει νά ἀκούῃ τόν λόγν περί τοῦ Σταυροῦ..
῾Ο σύγχρονος χριστιανός προτιμᾶ τήν πλατεῖαν καί λεωφόρον ὁδόν, καί γι᾿ αὐτό τά ἀγωνιστικά σαλπίσματα "νεκρώσατε τά μέλη ὑμῶν τά ἐπί τῆς γῆς" "ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διά τῆς στενῆς πύλης", "ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν"  δέν τόν ἀγγίζουν. Τό ἀσκητικόν ἰδεῶδες τῆς ᾿Ορθοδοξίας, ὅπως ἐκφράζεται στήν ἄσκησι, στόν πατερικό λόγο, στίς λειτουργικές τέχνες, καί ὅπως διδάχθηκε ἀπό τούς πατέρας καί τούς ἀσκητάς τῆς ἐρήμου, δέν τόν ἐμπνέει.  Καί ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλά καί τό ἀρνεῖται καί τό πολεμεῖ.  Προτιμᾶ τό κοσμικό πνεῦμα τῆς Δύσεως, τοῦ Δυτικοῦ τρόπου ζωῆς, θέλει νά τρέφεται μέ τά ξυλοκέρατα πού τοῦ προσφέρει ὁ Δυτικός ἀντίχριστος πολιτισμός, γι᾿ αὐτό καί καταντάει ἀρνητής τοῦ ὡραιότερου θησαυροῦ, τῆς ἁγιοπατε- ρικῆς ἀσκητικῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως.
Αὐτό ὅμως ἀναλυόμενο σημαίνει ἄρνησιν τοῦ σταυροῦ, ὅπως τόν βίωσε σέ ὅλο του τό μεγαλεῖο, σέ ὅλη του τήν ὡραιότητα, ἡ ἀσκητική ᾿Ορθοδοξία. Σημαίνει ἀκόμη ἄρνησι τῆς θυσίας. Σημαίνει ἄρνησι τοῦ μαρτυρίου καί τῆς ᾿Ορθοδοξίας. Σημαίνει ἄρνησιν τοῦ ᾿Εσταυρωμένου Χριστοῦ. Διότι ὁ Σταυρός εἶναι ὁ δρόμος γιά νά συναντήσουμε τόν ᾿Αναστάντα Χριστόν.  ᾿Εάν θέλουμε νά εἴμεθα τοῦ Χριστοῦ καλούμεθα νά σηκώσουμε τόν Σταυρόν Του. "῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι".
Αὐτό εἶναι τό μήνυμα τῆς σημερινῆς Κυριακῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. ῞Οτι, δηλαδή, μόνο διά τοῦ Σταυροῦ θά φθάνουμε στήν ᾿Ανάστασι.  Καί ὅτι ἡ πορεία μας, ἡ πορεία τοῦ ἀληθινοῦ χριστιανοῦ, εἶναι σταυροαναστάσιμη.
Πατέρες καί ἀδελφοί
᾿Ακούσαμε σήμερα στό ἱερόν Εὐαγγέλιον,  ὅτι ὁ Χριστός ἀναβαίνει στά ῾Ιεροσόλυμα ὅπου θά παραδοθῇ καί θά σταυρωθῇ καί τήν τρίτη ἡμέρα θά ἀναστηθῇ. ῞Οπως ἕνας βασιλιάς πού γυρίζει νικητής ἀπό τόν πόλεμον καί θριαμβευτής εἶναι ἕτοιμος νά  δείξῃ στούς ὑπηκόους του τά τρόπαια τῆς νίκης κατά τῶν ἐχθρῶν του, ἔτσι καί ὁ οὐράνιος Βασιλιάς, ὁ Χριστός, ὀλίγον πρό τοῦ θριάμβου του προβάλλῃ τό τρόπαιον τῆς νίκης  κατά τοῦ Διαβόλου, τόν Τίμιον Σταυρόν.   Καί τόν θέτει εἰς τό μέσον τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς  διά στηριγμόν μας, διά ἐνίσχυσίν μας, διά ἀναψυχήν καί παραμυθίαν μας ἀπό τόν κόπον τῆς νηστείας καί  δι᾿  ἀνάμνησιν τοῦ Δεσποτικοῦ Πάθους, ἀλλά προπάντων διά νά συνειδητοποιήσωμεν, ὅτι, ἐάν πράγματι θέλωμεν νά συνδοξασθῶμεν μετά τοῦ ᾿Αναστάντος Χριστοῦ, καί ἐν καινότητι ζωῆς νά περιπατή- σωμεν, δηλαδή ἄν θέλωμεν νά συναναστηθῶμεν μετ᾿ Αὐτοῦ, πρέπει προηγουμένως νά συμπορευθῶμεν μαζί Του καί νά συσταυρωθῶμεν.
Εἶναι δηλαδή ὁ Τίμιος Σταυρός ἐν τῷ μέσῳ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὅπως τό ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες, τό βασιλικόν σκῆπτρον καί τό σύμβολον καί ἡ σημαία πού προπορεύεται καί ἀναγγέλλει τόν θρίαμβον τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ. Καί ὅπως ὁ Μωϋσῆς, ὅταν ἀπελευθέρωσε τόν ᾿Ισραηλιτικόν λαόν ἀπό τήν δουλείαν τοῦ Φαραώ καί τόν διεπέρασε ἀπό τήν ᾿Ερυθράν θάλασσαν εἰς τήν ἔρημον, ἐγλύκανε μέ τήν ράβδον του τήν πικράν πηγήν τῆς Μερᾶς,  ἔτσι, ὁ Λυτρωτής μας Χριστός, ὁ ῾Οποῖος μέ τόν Σταυρικόν Του θάνατον καί τήν ῾Αγίαν Του ᾿Ανάστασιν μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπὀ τήν δουλείαν τοῦ νοητοῦ Φαραώ, μᾶς διεπέρασε ἀπό τήν νοητήν ᾿Ερυθράν θάλασσαν καί μᾶς ὡδήγησε εἰς τήν κατά Χάριν Ζωήν, τώρα μέ τό ζωοποιόν Ξύλον τοῦ Σταυροῦ μᾶς γλυκαίνει ἀπό τήν πικράν γεῦσιν τῆς νηστείας, μᾶς ἐλαφρύνει ἀπό τούς κόπους τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί μᾶς παραμυθεῖ, μέχρις ὅτου μᾶς πάρῃ ἀπό τήν "ἔρημον" καί μᾶς ὁδηγήσῃ εἰς τήν νοητήν ῾Ιερουσαλήμ, δηλαδή  τήν ῾Αγίαν Του ᾿Ανάστασιν.  
 Δι᾿ αὐτόν τόν λόγον  γίνεται σήμερα χαρά καί εὐφροσύνη, πανηγυρίζουν τά οὐράνια καί τά ἐπίγεια, καί οἱ Ναοί πλημμυρίζουν ἀπό τούς πιστούς, καί γενικά ἡ ᾿Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ μοιάζει ὡς ἄλλος Παράδεισος, πού  ἔχει ἐν τῷ μέσῳ φυτευμένον τό Ξύλον τῆς Ζωῆς, τόν Τίμιον Σταυρόν. Γι᾿ αὐτό, καί  ὁμολογήσαντες σήμερον διά μίαν ἀκόμη φοράν τήν πίστιν μας εἰς τόν Σωτῆρα Χριστόν "σταυρωθέντα καί ταφέντα καί ἀναστάντα, ἐψάλαμεν "ἐν ἐκκλησίᾳ πολλῇ", τόν ὕμνον πού περικλείει ὅλον τό πνευματικόν νόημα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς: "Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν Δέσποτα καί τήν ῾Αγίαν Σου ᾿Ανάστασιν δοξάζομεν". Δηλαδή μέσα ἀπό τόν Σταυρό καί τήν θυσία ἀντικρύζουμε τήν χαρά τῆς ᾿Αναστάσεως.
Αὐτός εἶναι καί ὁ λόγος πού ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος καυχᾶται, ὅταν λέγῃ: "᾿Εμοί δέ μή γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μή ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ". Οἱ ῾Εβραῖοι καυχῶνται γιά τήν περιτομή. Οἱ ἐθνικοί καυχῶνται γιά τήν δόξα τῆς φιλοσοφίας. ῾Ο ᾿Απόστολος καυχᾶται γιά τό Σταυρό τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι γιά τούς ᾿Ιουδαίους σκάνδαλο, γιά τούς ῞Ελληνες δέ, δηλ. τούς εἰδωλολάτρες, μωρία. Καυχᾶται "διότι διά τοῦ Σταυροῦ ἦλθε ἡ χαρά σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο". Καυχᾶται, διότι ὁ Σταυρός εἶναι ἡ μοναδική ὁδός πού ὁοδηγεῖ μέ βεβαιότητα στήν ᾿Ανάστασιν.
῞Ολα ὅσα ἔπραξε ὁ ᾿Ιησοῦς εἶναι καύχημα καί δόξα τῆς ᾿Εκκλησίας. Καί ἡ διδασκαλία του καί τά θαύματά του καί οἱ θεραπεῖες τῶν ἀσθενῶν, καί οἱ ἀναστάσεις τῶν νεκρῶν. Πάνω ἀπ᾿ ὅλα ὅμως στέκει ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ.
 ῾Ο   ῞Αγιος Κύριλλος ῾Ιεροσολύμων λέγει χαρακτηριστικά: "Καύχημα τῆς Καθολικῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι κάθε τι  πού ἔπραξε ὁ ᾿Ιησοῦς, ἀλλά τό καύχημα τῶν καυχημάτων εἶναι ὁ Σταυρός Του".
Καί ἐξηγεῖ ὅτι ἀπό τό Σταυρό πηγάζει ἡ σωτηρία μας:
"Τότε οἱ Πρωτόπλαστοι ἔφαγαν ἀπό τό ξύλο τῆς ζωῆς καί διώχθηκαν ἀπό τόν Παράδεισο, τώρα χάρη στό Ξύλο τοῦ Σταυροῦ θά μποῦν εὐκολώτερα στόν Παράδεισο"
Γι αὐτό  καί εἶναι τόσον ἐπιθυμητός καί ἀξιαγάπητος ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ. Περισσότερον ἀπό ὅ,τι πολυτιμώτερο ἔχει ὁ ἄνθρωπος. ῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει:
"Οὔτε ἕνα βασιλικό στέμμα δέν στολίζει τόσο τό κεφάλι, ὅσο ὁ Σταυρός πού εἶναι πολυτιμότερος ἀπό κάθε κόσμημα. Αὐτός χρησιμοποιεῖται στήν ῾Αγία Τράπεζα, αὐτός στίς χειροτονίες τῶν ἱερέων, αὐτός πάλι μαζί μέ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ λάμπει στό μυστικό Δεῖπνο (στήν θεία Εὐχαριστία). Τοῦτον θά μποροῦσε νά τόν δῇ νά προσφέρεται παντοῦ, στά σπίτια, στίς ἀγορἐς, στούς ἔρημους τόπους, στούς δρόμους, στά ὅρη, στά φαράγγια, στούς λόφους, στήν θάλασσα καί τά πλοῖα καί τά νησιά, στά κρεββάτια, στά ἐνδύματα, στά δωμάτια, στά συμπόσια, στά ἀσημένια σκεύη, στά χρυσά, στά μαργαριταρένια, στίς τοιχογραφίας... Τόσο περιζήτητο σέ ὅλους ἔχει γίνει τό θαυμαστό αὐτό δῶρο, ἡ ἀνέκφραστη αὐτή χάρη. Κανείς δέν τό ντρέπεται, κανείς δέν ἀποφεύγει νά τό δῇ μέ τή σκέψῃ ὅτι εἶναι σύμβολον "θανάτου", ἀλλά "πάντες τούτῳ καλλωπιζόμεθα" καί τό χρησιμοποιοῦμε περισσότερο ἀπό τά στεφάνια καί τά στέμματα καί τά ἀναρίθμητα μαργαριταρένια περιδέραια".
Γι᾿ αὐτό παρακινεῖ ὁ ῞Αγιος Κύριλλος:
"Νά μή ντρεπώμαστε λοιπόν γιά τόν Σταυρό τοῦ Σωτῆρά μας, ἀλλά μᾶλλον νά καυχώμαστε. Εἶναι βέβαια ὁ λόγος τοῦ Σταυροῦ διά τούς ᾿Ιουδαίους σκάνδαλο, διά τούς εἰδωλολάτρες μωρία, ἀλλά γιά μᾶς εἶναι σωτηρία. Καί ἐνῶ γιά ὅσους βαδίζουν τόν δρόμο τῆς ἀπωλείας εἶναι ἀνοησία, γιά ὅσους ὅμως βαδίζουν τόν δρόμο τῆς σωτηρίας εἶναι δύναμις Θεοῦ (Α'Κορινθ. 1,18).
Καί ἐξηγεῖ ὅτι  οἱ χριστιανοί, ἐπειδή ἀκριβῶς γνωρίζουν τήν ᾿Ανάστασι, γι αὐτό καί ὁμολογοῦν τόν Σταυρό.
 "῾Ομολογῶ τόν Σταυρό, ἐπειδή γνωρίζω τήν ᾿Ανάστασι. Διότι ἐάν ἀπέμενε μόνο ᾿Εσταυρωμένος ὁ Κύριος, χωρίς νά ἀναστηθεῖ, μπορεῖ νά μήν  τό ὁμολογοῦσα... Τώρα ὅμως πού διαδέχθηκε τόν Σταυρό ἡ ᾿Ανάσταση, δέν ντρέπομαι νά τά διηγοῦμαι ὅλα αὐτά".

 ῾Ο Σταυρός πού ὴταν τό σύμβολο τοῦ θανάτου, τώρα ἔγινε ἡ ἐγγύησι τῆς ζωῆς: "Χριστός ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης, ἐκουσίως χεῖρας ἐκτείνας, ὕψωσεν ἡμᾶς εἰς τήν ἀρχαίαν μακαριότητα".
Στό Γολγοθᾶ βλέπουμε τρεῖς Σταυρούς. ῞Ο ἕνας εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ. Οἱ ἄλλοι δύο εἶναι τῶν ληστῶν. ῾Ο ἕνας εἶναι σωτήριος. ῾Ο ἄλλος γίνεται καταδίκη. ῾Ο ἕνας σώζεται, ὄχι γιά τά καλά του ἔργα, ἀλλά γιατί ὡμολόγησε τόν Χριστό. ῾Ο ἄλλος καταδικάζεται, ὄχι γιά τά ἐγκληματικά του ἔργα, ἀλλά γιατί βλασφήμησε τόν Χριστό.
῾Η γῆ πάνω στήν ὁποία ζοῦμε εἶναι ἕνας Γολγοθᾶς. Στό μέσον εἶναι ὁ Χριστός ὁ ἐσταυρωμένος καί ἀναστάς. Στό πρόσωπο τῶν δύο ληστῶν εἶναι ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα. ῞Ολοι βρισκώμαστε γύρω ἀπό τόν Χριστό, στό δικό μας καθένας Σταυρό, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου. ῞Ολοι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Κανένας δέν ἐξαιρεῖται. Κανείς δέν μπορεῖ νά ζήσῃ ἔστω καί μιά στιγμή καί νά μήν ἁμαρτήσῃ. ᾿Εκεῖνο πού διακρίνει τούς ἀνθρώπους δέν εἶναι ἡ ἁμαρτωλότητα, εἶναι ἡ σχέσις των μέ τόν Χριστό. ῾Ο ἕνας πιστεύει στόν Χριστό, ὁμολογεῖ, μετανοεῖ, σώζεται.  ῾Ο ἄλλος ἐξακολουθεῖ νά τόν βλασφημῇ, νά μή θέλῃ νά ἔχῃ σχέσι μαζί του καί καταδικάζεται. ῾Ο καθένας σώζεται ἤ καταδικάζεται ἀνάλογα μέ τήν συμπεριφορά πού δείχνει ἀπέναντι στόν Χριστό. ῎Ετσι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ γίνεται "ζυγός δικαιοσύνης". Καί ὁ Θεάνθρωπος Χριστός σώζει ὅσους τόν ὁμολογοῦν, δηλαδή ὅσους μετανοοῦν καί πιστεύουν σ᾿ Αὐτόν.
Αὐτό τί σημαίνει; ῞Οτι σώζονται, ὅσοι μιμοῦνται τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ. ῞Οσοι αἴρουν μέχρι τέλους τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτό, κατά τούς θεοφόρους πατέρας, εἶναι τό μαρτύριο γιά τήν δόξα τοῦ Χριστοῦ. Καί ἐν καιρῷ μέν διωγμοῦ εἶναι τό μαρτύριον τοῦ αἵματος, τό δόσιμο τοῦ ἑαυτοῦ μας στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. ᾿Εν καιρῷ ὅμως εἰρήνης τῆς ᾿Εκκλησίας, ἄρσις τοῦ Σταυροῦ εἶναι ὁ ἀγώνας διά τήν μεταμόρφωση τοῦ ἐαυτοῦ μας καί τήν ἀπαλλαγή μας ἀπό τά πάθη πού μᾶς τυραννοῦν. ᾿Αξιώνονται δέ νά μαρτυρήσουν ἐν καιρῷ διωγμοῦ, ὅσοι προηγουμένως ἀνέλαβαν νά μαρτυρήσουν "τῇ προθέσει" γιά νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τά φθοροποιά πάθη, τά ὁποῖα κατά τούς ἀσκητικούς Πατέρας συμπεριλαμβάνονται στίς τρεῖς κατηγορίες: Τῆς φιληδονίας, τῆς φιλαργυρίας καί τῆς φιλοδοξίας.
Στήν Παλαιά Διαθήκη ἔχουμε πολλές προτυπώσεις τοῦ Σταυροῦ. Τό χάλκινο φίδι, Τήν ράβδο τοῦ Μωϋσέως καί ἄλλες. Αὐτά, ὅμως, πού συνέβησαν στήν Παλαιά Διαθήκη δέν εἶναι ἁπλές προτυπώσεις, εἶναι βἰωσις τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ. Κατά τούς ῾Αγίους Πατέρας Σταυρός εἶναι ἡ προαιώνια ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού ἔσωζε τούς ἀνθρώπους πρό τοῦ Νόμου, μετά τό Νόμο, πρό τῆς ᾿Ενανθρωπήσεως, κατά τήν ᾿Ενανθρώπησιν καί μετά ἀπό αὐτήν.
῾Ο ῞Αγιος Γρηγόριος ἀναπτύσσει αὐτήν τήν θεμελιώδη ἀλήθεια τῆς ᾿Εκκλησίας μέ αὐτά τά λόγια. "῞Ενας εἶναι ὁ Σταυρός, ἀλλά ἔχει πολλούς φίλους. ῾Υπάρχουν φίλοι τοῦ Σταυροῦ καί πρίν άκόμη ἐμφανισθῇ". Τό μυστήριο καί ἡ Χάρις τοῦ Σταυροῦ ἐνεργοῦσε καί στούς Προπάτορες. 
῾Η ἐνέργεια τοῦ Σταυροῦ καί στούς Προπάτορες καί τόν καιρό τῆς Χάριτος εἶναι τριπλή. Φυγή ἀπό τήν ἁμαρτία. "῎Εξελθε ἀπό τῆς συγγενείας σου λέγει ὁ Θεός στόν ᾿Αβραάμ". ῾Η δέυτερη εἶναι ἡ φυγή τῆς ἁμαρτίας ἀπό τόν ἄνθρωπο. Καί ἡ τρίτη, ἡ θεωρία τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, διά τῆς ἐν χάριτι ἀσκήσεως.
Τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ δέν εἶναι ἕνα ἁπλό σχῆμα, ἀλλά αὐτό πού μεταδίδει τίς ἐνέργειες τοῦ Χριστοῦ. ῾Η μεγάλη δύναμι τοῦ Σταυροῦ δέν ὀφείλεται σ᾿ αὐτό καθ᾿ ἑαυτό τό σχῆμα, ἀλλά στήν χάρι τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι σταυρωμένος πάνω σ᾿αὐτό.
 ῾Ο Σταυρός λοιπόν εἰναι ζωοποιός δύναμις θείων ἐνεργειῶν. ῎Ετσι ἐξηγεῖται γιατί ἡ σφράγισι διά τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἀπαραίτητη σέ ὅλα τά μυστήρια. Γι αὐτό καί  ὅταν κάμνουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ἐκφράζουμε τήν εὐγνωμοσύνη μας στόν Χριστό πού μᾶς ἀγάπησε μέχρι σταυροῦ καί μᾶς ἔσωσε. Ζητᾶμε τήν Χάρι καί τήν εὐλογία του γιά νά νικήσουμε τά πάθη. Σταυρώνουμε τούς κακούς λογισμούς, τίς πονηρές ἐπιθυμίες καί τήν ἀχαλίνωτη θέλησι πού μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό τόν Θεό. ῾Ομολογοῦμε μέ τά τρία δάκτυλα τό δόγμα τῆς Τριαδικῆς Θεότητος. ῾Ομολογοῦμε, ὅτι θά ζήσουμε σταυρική ζωή,  ὅτι θά ἀγαπήσουμε τήν ἄσκησι καί ὅτι θά θυσιάσουμε τήν ζωή μας σάν τούς Μάρτυρες καί γενικά ὅτι θά ζήσουμε, ὅπως ἔζησαν οἱ ῞Αγιοι. Γι αὐτό καί ὅταν ἀσπαζώμαστε τίς εἰκόνες τους κάνουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ.
Μέ τόν Σταυρό ἦλθε ἡ χαρά σέ ὅλο τόν κόσμο. Διότι μέ τόν Σταυρό ὁ ἄνθρωπος ἐπιστρέφει στόν Θεό. ᾿Ενδύεται τό φῶς. ᾿Αποκτᾶ τήν ζωή. ᾿Αποβάλλει τό ἔνδυμα τῆς φθορᾶς, ἐνδύεται τό ἔνδυμα τῆς ἀφθαρσίας. Διά τοῦ Σταυροῦ καί ὁ ἄνθρωπος ἑνώνεται ἐσωτερικά, εἰρηνεύει, ἀλλά καί ἑνώνεται μέ τούς συναθρώπους του καί μέ τόν Θεό.  "῎Ηπλωσας τάς παλάμας (Χριστέ) καί ἥνωσας τά τό πρίν διεστῶτα". Μέ τόν Σταυρό ἔχουμε "συνδρομήν πρός ὁμοψυχίαν, σπουδήν πρός ὅμόνοιαν καί ὁμοπιστίαν τῶν πάλαι διηρημένων", κατά τόν ἅγιο Κύριλλο ῾Ιεροσολύμων, ὅπερ ἐστί ὅλον τό μυστήριον τῆς σωτηρίας μας.
῾Ο Χριστός "πλούσιος ὤν ἐπτώχευσεν". ῾Η ζωή Του συνδέεται μέ τήν θυσία, ἀπό τήν Γέννησι μέχρι τόν Σταυρό. ῾Ο πόνος Του ἀποκορυφώθηκε στό Πάθος. Στόν Σταυρό ἐπάνω ὁ Χριστός βίωσε τήν ἀπομάκρυνσι καί ἐγκατάλειψι τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἀπό τόν Θεό. Εἶναι τότε πού ἔκραξε: "Θεέ μου, Θεέ μου ἵνα τί με ἐγκατέλιπες". Τοῦτο δέν σημαίνει πώς ὁ ἴδιος εἶχε ἐγκαταλειφθῆ "ἤ ὑπό τοῦ Πατρός ἤ ὑπό τῆς αὐτοῦ Θεότητος", ἀλλά "τυποῖ τό ἡμέτερον". Δηλαδή ἐμεῖς εἴμαστε οἱ πρότερον ἐγκαταλελειμμένοι καί παραθεωρημένοι, ἔπειτα προσληφθέντες καί σεσωσμένοι μέ τό πάθος τοῦ ἀπαθοῦς".
῾Ο Σταυρός εἶναι ὁ ἄμβωνας, εἶναι τό θυσιαστήριο, τό βῆμα ἀπό ὅπου ἐξαγγέλλεται τό ἅγιον ῎Ονομα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἡ καθέδρα τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας. ᾿Από ἐκεῖ ὁ χριστιανός, ἀντλεῖ δύναμι καί χάρι καί ἐγκαταλελειμένος στόν δικό του ἄϋλο σταυρό ἀγωνίζεται μέ τόν πόνο, διά τήν ἁμαρτία, μέ τόν πόνο πού δοκιμάζει στήν ἄσκησι,  μέ τόν πόνο πού αἰσθάνεται ὅταν βλέπη τούς ἀνθρώπους νά ξεχνοῦν τόν Θεό, καί ἀγωνίζεται, ἐμπνεόμενος ἀπό τήν ᾿Ανάστασι, ἀγωνίζεται φωνάζοντας "Κύριε ᾿Ιησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλόν", ἀγωνίζεται χύνοντας δάκρυα γιά τίς ἁμαρτίες του καί προσευχόμενος γιά τούς ἄλλους ζωντανούς καί κεκοιμημένους, ἀγωνίζεται τόν ἀγῶνα τῆς λυτρώσεώς του.
῎Ετσι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ "τοῦ ἀγαπήσαντός με καί παραδόντος ἑαυτόν ὑπέρ ἐμοῦ".  ῾Ο Μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος, μεγάλος θεολόγος τοῦ περασμένου αἰῶνος σέ ὁμιλία του ἔρμηνεύει τόν Σταυρό σάν τήν "᾿Αγάπη τοῦ Πατρός πού θυσιάζει τόν Υἱόν, τήν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ πού δέχεται νά θυσιασθῇ, τήν ἀγάπη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος πού θριαμβεύει διά τῆς ἀηττήτου δυνάμεως τῆς θυσίας". ῎Ετσι ἐξηγεῖται ὅτι στήν ᾿Αποκάλυψι ὁ Χριστός χαρακτηρίζεται ὡς τό "ἐσφαγμένον ἀρνίον" (᾿Αποκ. ε,6).  ῾Ο ἴδιος Μητροπολίτης Φιλάρετος πάλιν λέγει: " ῾Ο Σταυρός πού ἔστησε ἐπί τοῦ Γολγοθᾶ τό μίσος τῶν ῾Εβραίων, ἡ ἀπανθρωπία τῶν ἐθνικῶν, ἡ τύφλωσις καί ἡ ἄλογος βία τῆς ἁμαρτίας, δέν εἶναι παρά μία γήϊνη εἰκών, μία σκιά τοῦ ἐπουρανίου Σταυροῦ, πού ἔχει ὑψώσει μέσα στούς κόλπους τῆς ῾Αγίας Τριάδος ἡ ἀγάπη".
῞Οταν δεχθήκαμε τήν ᾿Αγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἐνταχθήκαμε στό Σῶμά του, γίναμε μέλη τοῦ Σώμάτός Του, τότε δεχθήκαμε καί τόν Σταυρόν Του. Εἰς τόν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν καί ὑπεσχέθημεν τότε ὅτι συντασσόμεθα μετ᾿αὐτοῦ καί ὅτι, ὅπως ᾿Εκεῖνος ἔκαμε ὑπακοή στόν Θεό Πατέρα "μέχρι θανάτου, θανάτου δέ Σταυροῦ" ἔτσι καί ἐμεῖς θά δεχτοῦμε τόν σταυρό πού μᾶς ὑποδεικνύουν οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Καί δέν μπορεῖ ὁ χριστιανός νά τηρήσῃ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, ἐάν δέν ἄρει τόν Σταυρόν τοῦ Χριστοῦ. Γι αὐτό καί ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος ὁμολογεῖ: "῞Ενεκά σου θανατούμεθα ὅλην τήν ἡμέραν, ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς". Δηλαδή ἡ πραγματική βίωσι τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ εἶναι τό "Χριστῷ συνεσταύρωμαι .
 ῎Ετσι ζοῦσαν ὅλοι οἱ ἅγιοι. Περνοῦσαν ἕνα συνεχές μαρτύριο. ῏Ησαν διαρκῶς σταυρωμένοι. ῞Οταν τούς ὡδηγοῦσαν στά δικαστήρια ἐβάδιζαν ὡς πρόβατα σφαγῆς. Καί ὑπέμεναν τά πάντα διότι ἐγνώριζον ὅτι "᾿Ιησοῦς Χριστός ἐν ἑκάστῳ τῶν μαρτύρων δικάζεται".  Στήν ἀδικία σιωποῦσαν. Δέν ἐπετίθεντο σέ ὅσους τούς κακολογοῦσαν. ῾Υπέμειναν μέ ὑπομονή τίς ἀδικίες. Οὔτε μεμψιμοιροῦσαν. ᾿Αγαποῦσαν καί ὅταν τούς μισοῦσαν. ῞Εκραζαν μόνο μέ πάθος: "Σέ Νυμφίε μου ποθῶ καί Σέ ζητοῦσα ἀθλῶ". Δέν κατέβαιναν ἀπό τό Σταυρό τοῦ μαρτυρίου παρά τίς προκλήσεις πού ἦταν πολλές καί μεγάλες. Καί παρ ᾿ὅλους τούς πειρασμούς καί τά θέλγητρα τοῦ κόσμου. Καί τόσα ἄλλα...᾿Εν τῷ προσώπῳ τοῦ ἁγίου  ῾Ιερομάρτυρος  ᾿Ιγνατίου ὁμολογοῦν ὅτι ἐπιθυμοῦν νά εἶναι μιμηταί τοῦ Δεσποτικοῦ Πάθους: "᾿Επιτρέψατέ μοι μιμητήν εἶναι τοῦ πάθους τοῦ Θεοῦ μου...ζῶν γράφω ὑμῖν, ἐρῶν τοῦ ἀποθανεῖν. ῾Ο ἐμός ἔρως ἐσταύρωται". Καί ὅταν δέσμιος, ἀναμένων τόν μαρτυρικό θάνατον, ὁ  ᾿Επίσκοπος τῆς Σμύρνης Πολύκαρπος προσεύχεται. εὐλογῆ καί  εὐχαριστῆ τόν Θεόν ὅτι τόν ἀξίωσε κατά τήν ὥραν έκείνην "τοῦ λαβεῖν μέρος ἐν ἀριθμῷ τῶν μαρτύρων ἐν τῷ ποτηρίῳ τοῦ Χριστοῦ σου εἰς ἀνάστασιν ζωῆς αἰώνίου". Δηλαδή ἔχει βαθυτάτην τήν συνείδησιν, ὅπως ὅλοι οἱ μάρτυρες ὅτι "κοινωνοῦν τοῦ Δεσποτικοῦ Πάθους".
῞Οταν οἱ δύο υἱοί Ζεβεδαίου ζήτησαν ἀπό τόν Θεό δόξα, ὁ Χριστός μίλησε γιά τήν δόξα τοῦ Σταυροῦ. Μίλησε διά τό "ποτήριον" πού εἶναι τά Πάθη καί ὁ Σταυρός. ᾿Εδοξάσθη διά τοῦ Σταυροῦ, καί οἱ μαθητές ἐπίσης θά δοξασθοῦν διά τοῦ Σταυροῦ.  ῾Η ᾿Ορθοδοξία πάντα βιώνει αὐτό τό "ποτήριον", γι αὐτό καί πάντα δέχεται διωγμό. Εἰτε ἐμφανῶς, εἴτε ἀφανῶς.  Πάντοτε εἶναι ἐσταυρωμένη.  Μοῦ ἔκανε ἰδιαίτερη ἐντύπωσι, ὅτι στή Ρωσία οἱ χριστιανοί τῶν Κατακομβῶν σέ ὅλα τά χρόνια τοῦ ἀπηνοῦς διωγμοῦ των, εἶχαν τήν συνείδησι, ὅτι οἱ ῾Ιερεῖς πού εἶχαν τήν δυνατότητα νά ἐκτελοῦν ἐλεύθερα τά λειτουργικά τους καθήκοντα καί δέν ἐδιώκοντο, δέν ἦτο δυνατόν νά θεωροῦνται ἀληθεῖς ῾Ιερεῖς. Γιατί κάπου ἐπρόδωσαν. Κάπου ἀρνήθηκαν τόν Σταυρό τοῦ μαρτυρίου, κάπου ἀλλοίωσαν τήν πίστι καί παραδόθησαν στό θηρίο τῆς ἀποστασίας. Καπου παρεσύρθησαν ἀπό τόν πειρασμό καί κατέβηκαν ἀπό τόν Σταυρό τοῦ μαρτυρἰου. Καί οἱ ὀρθόδοξοι ᾿Επίσκοποι καί ῾Ιερεῖς βίωσαν αὐτή τήν μεγάλη ἀλήθεια. ῞Οτι σέ ὅλα αὐτά τά δύσκολα χρόνια, ἡ ᾿Ορθοδοξία ἦταν ἐσταυρωμένη, καί ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι "τό ᾿Εσφαγμένον ἀρνίον" πού ἀκόμη διώκεται. Γι αὐτό  ἡ γνησιότητα τῆς ᾿Ορθοδοξίας ἦταν κάτι πού μποροῦσε νά τό ἀναζητήσῃς μόνο στούς ἀσυμβίβαστους μάρτυρας καί ὁμολογητάς. Εἶχαν τήν συνείδησιν, ὅτι "ἕνεκα τῆς ᾿Ορθοδοξίας "ἐλογίσθησαν ὡς πρόβατα σφαγῆς". "᾿Ανάγκη γάρ διώκεσθαι τήν ἀλήθειαν", κατά τόν ῞Αγιον Μακάριον τόν Αἰγύπτιον.
Οἱ Πατέρες μᾶς διδάσκουν ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ μοναδική σχολή τῶν Μαρτύρων. ᾿Αείποτε διώκεται. Τό δέντρον τοῦ Σταυροῦ εἶναι μεστόν ἀπό τά μυρίπνοα ἄνθη τῶν Μαρτύρων. Τό πλῆθος τῶν μαρτύρων εἶναι ὁ καρπός τοῦ δένδρου τοῦ Σταυροῦ, κατά τόν ῾Ιερόν Χρυσόστομον. Τά τέκνα τῆς ᾿Εκκλησίας "ὀφείλουσι φέρειν θλίψεις, τάς τε ἔξωθεν καί τούς ἔνδοθεν πολέμους" "῞Οπου γάρ ἐστί Πνεῦμα ῞Αγιον ἐκεῖ ἐπακολουθεῖ ὁ διωγμός καί ἡ πάλη". 
 Προσπαθήσαμε νά μεταφέρουμε ἀπό τόν πλοῦτο τῶν Πατέρων γιά τό μυστήριον τοῦ Σταυροῦ. Καί εἶναι πέλαγος αὐτά πού ἐθεολόγησαν οἱ Πατέρες. Εἶναι ὅμως ἀνάγκη ὄχι μόνο νά ἀκοῦμε τόν λόγο τῶν Πατέρων, ἀλλά καί τόν ἐφαρμόζουμε στήν ζωή μας. ῾Η ζωή μας νά εἶναι τό ἴδιο σταυρώσιμη καί ἀναστάσιμε, μαρτυρική καί ἀγωνιστική, διά νά εἶναι καί γεμάτη ἐλπίδα γιά τήν ἀληθινή ζωή. Διά τοῦτο ἄς προχωρήσουμε λίγο ἀκόμη καί ἄς ἀκούσουμε ἕνα μικρό κάλεσμα σ᾿ αὐτόν τόν μαρτυρικό ἀγῶνα τοῦ Σταυροῦ. Εἶναι ἀπόσπασμα ἀπό ἕναν  λόγο πρός φωτιζομένους τοῦ ῾Αγίου Κυρίλλου ῾Ιεροσολύμων. ᾿Απευθύνεται καί σέ μᾶς καί εἶναι μάλιστα καί πολύ ἐπίκαιρα καί ἐποικοδομητικά, διά τά δύσκολα χρόνια πού διερχόομεθα σήμερον, στά χρόνια αὐτά τά προδτομικά τοῦ ἀντιχρίστου:
"Πάρε τά ὅπλα καί ἔλα ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν, γιά νά ὑπερασπισθεῖς αὐτόν ἐδῶ τόν Σταυρόν.  Στῆσε ὡς τρόπαιο τήν πίστη στό Σταυρό, ἐναντίον ἐκείνων πού ἀντιλέγουν. ῞Οταν στ᾿ ἀλήθεια πρόκειται νά συζητήσης μέ τούς ἀπίστους γιά τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, σχημάτισε μέ τό χέρι σου πρίν ἀρχίσης, πρός τό μέρος πού εἶναι αὐτοί τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ καί θά κλείσει τό στόμα του ὅποιος ἀντιλέγει".
Αὐτά τά ἔλεγε ὁ ῞Αγιος Κύριλλος πρός τούς φωτιζομένους, ἐνῶ ἔστεκε ἐκεῖ στό Γολγοθᾶ καί ἔδειχνε στούς ἀκροατάς του τό Τίμιον Ξύλον, ἐπάνω εἰς τό ὁποῖον "ἔστησαν οἱ πόδες τοῦ Κυρίου". Καί συνεχίζει:
 "Μή ντραπεῖς νά ὁμολογῆς τόν Σταυρό....Διότι οἱ ἄγγελοι καυχῶνται γιά τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ... ᾿Ιησοῦν ζητεῖτε τόν ᾿Εσταυρωμένον "; ἐρωτοῦν τίς Μυροφόρες".
Καί πάλιν:
"Πρόσεξε μήπως καμμιά φορά σέ περίοδο διωγμοῦ τόν ἀπαρνηθεῖς.. Νά μή εὐφραίνεσαι μόνο σέ περίοδο εἰρήνης γιά τόν Σταυρό, ἀλλά καί σέ καιρό διωγμοῦ νά ἔχῃς τήν ἴδια πίστι. Νά μήν εἶσαι φίλος τοῦ ᾿Ιησοῦ τόν καιρό τῆς εἰρήνης καί τήν περίοδο τοῦ διωγμοῦ νά γίνεσαι ἐχθρός.."
Καί αὐτά ἀς τά ἔχουμε ὑπ ᾿ὄψιν, ἀγαπητοί ἀδελφοί, στούς ἐσχάτους αὐτούς ἀποκαλυπτικούς καιρούς. ῎Ας δοῦμε ὅμως τί εἰς τήν συνέχεια λέγει διά τήν ὁμολογία τοῦ Σταυροῦ πού πάντα εἶναι ἐπίκαιρος καί ἐπιβεβλημένη:
" Νά μή ντρεπώμαστε λοιπόν νά ὁμολογήσουμε τόν ᾿Εσταυρωμένον. ῾Η σφραγίδα τοῦ Σταυροῦ ἀς γίνεται μέ τά δάκτυλα καί μέ θαρραλέα διάθεσι ὁμολογίας στό μέτωπο καί πάνω σέ ὅλα ἄς κάνουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Καί στόν ἄρτο ὅταν τρῶμε, καί στό ποτῆρι, ὅταν πίνουμε, καί στήν πόρτα τῆς εἰσόδου καί στήν πόρτα τῆς ἐξόδου. ᾿Ας κάνουμε τόν Σταυρό μας πρίν ἀπό τόν ὕπνο, ὅταν ξαπλώνουμε καί ὅταν σηκωνώμαστε, ὅταν περπατοῦμε καί ὅταν σηκωνώμαστε.... Μή ἀμελεῖς καί μή θεωρεῖς ἀσήμαντο νά κάμεις παντοῦ καί πάντοτε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, ἐπειδή μπορεῖς νά τό κάνης χωρίς κόπο καί δαπάνες, ἀλλά ἀκριβῶς, ἐπειδή αὐτή ἡ δυνατότητα εἶναι ἕνα ξεχωριστό δῶρο τοῦ Θεοῦ σέ σένα, κάνε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, γιά νά τιμᾶς ἀπό εὐγνωμοσύνη τόν εὐεργέτη σου....Νά παίρνεις λοιπόν πρῶτο καί ἀδιάσειστο θεμέλιο τόν Σταυρό καί ἐκεῖ πάνω νά οἰκοδομεῖς τά ὑπόλοιπα τῆς πίστεως. Μήν ἀρνηθῇς τόν ᾿Εσταυρωμένο. ῎Αν τόν ἀρνηθεῖς θά ἔχεις πολλούς πού θά σέ ἐλέγξουν. Καί πρῶτος θά σέ ἐλέγξῃ ὁ ᾿Ιούδας ὁ προδότης. Διότι αὐτός πού τόν πρόδωσε ἤξερε ὅτι ὁ Χριστός καταδικάσθηκε σέ θάνατο ἀπό τούς ᾿Αρχιερεῖς καί τούς Πρεσβυτέρους. Τό μαρτυροῦν τά τριάντα ἀργύρια. Τό μαρτυρεῖ ἡ Γεθσημανῆ... τό ῎Ορος των ᾿Ελαιῶν...ἡ σελήνη τῆς νύχτας...  ἡ ἡμέρα καί ὁ ἥλιος πού χάθηκε..".
᾿Ας πάρουμε, ὅμως, ἕνα παρόμοιο μήνυμα καί κάλεσμα πρός ὁμολογίαν καί ἀπό τόν ῞Αγιο ᾿Εφραίμ:
" Καί ὅταν κοιμώμεθα, καί ὅταν ἐγειρώμεθα καί ὅταν ἐργαζώμεθα καί ὅταν τρώγωμεν καί ὅταν πίνωμεν καί ὅταν πεζοποροῦμεν καί ὅταν ταξειδεύωμεν εἰς τήν θάλασσαν καί ὅταν περνοῦμε ποταμούς ὅλα τά μέλη μας ἄς καταστολίζωμεν μέ τόν ζωοποιόν Σταυρόν καί ποτέ δέν θά φοβηθῶμεν ἀπό φόβου νυκτερινοῦ, ἀπό βέλους πετουμένου ἡμέρας... δέν θά σέ πλησιάσουν κακά, καί ἀσθένεια δέν θά ἐγγίσῃ τό σῶμά σου, διότι ὅταν βλέπουν τοῦτον αἱ ἐχθρικαί δαιμονικαί δυνάμεις τρέμουν καί φεύγουν. Αὐτός κατήργησε τήν πλάνην... αὐτός ἐφώτισε τήν οἰκουμένην, αὐτός ἐξηφάνισε τό σκοτάδι καί ἐπανέφερε τό φῶς, αὐτός συγκέντρωσε ἀπό τήν δύσι καί τό βορρᾶ καί τήν θάλασσα καί τήν ἀνατολή ὅλα τά ἔθνη καί τά συνέδεσε σέ μίαν ᾿Εκκλησίαν καί πίστιν καί βάπτισμα. Ποῖον στόμα ἤ ποία γλῶσσα θά ἐγκωμιάσῃ πρεπόντως τό ἀκαταμάχητον τεῖχος τῶν ὀρθοδόξων, τό νικηφόρον ὅπλον τοῦ μεγάλου Βασιλέως Χριστοῦ;"
 ῎Ας τελειώσουμε μέ τόν ῞Αγιο Χρυσόστομο πού περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλο θέμα μίλησε γιά τό θέμα τοῦ Σταυροῦ:
"῞Οταν λοιπόν σχηματίζῃς ἐπάνω σου τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ νά ἀναλογίζεσαι ὅλην τήν σημασίαν του καί σβῆσε τόν θυμόν καί ὅλα τά ὑπόλοιπα πάθη. ῞Οταν τό σχηματίζῃς ἐπάνω σου, ἀς γεμίσῃ ἡ ὄψις σου μέ πολύ θάρρος, ἄς ἐλευθερωθῇ ἡ ψυχή σου... ῞Οταν ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος μᾶς ὁμιλεῖ διά τήν ἐλευθερία, μᾶς ὑπενθυμίζει τόν Σταυρόν... ᾿Ηγοράσθητε γάρ τιμῆς..μή γίνεσθε δοῦλοι ἀνθρώπων"..." Αὐτόν χάραξε εἰς τήν διάνοιάν σου καί ἐναγκαλίσου αὐτόν, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν σωτηρίαν τῶν ψυχῶν μας.... Αὐτός ὁ Σταυρός ἔσωσε καί ἐπέστρεψε τήν Οἰκουμένην εἰς τόν Θεόν, ἐξεδίωξε τήν πλάνην, ἐπανέφερε τήν ἀλήθειαν, ἔκανε τήν γῆν οὐρανόν, μετέβαλε τούς ἀνθρώπους σέ ἀγγέλους. Χάρις εἰς αὐτόν οἱ δαίμονες δέν εἶναι πλέον φοβεροί, ἀλλά εὐκόλως τούς περιφρονοῦμεν. Οὔτε ὁ θάνατος εἶναι πλέον θάνατος, ἀλλά ὕπνος. Χάρις εἰς αὐτόν ἔχουν ριφθῇ κάτω καί ἔχουν καταπατηθῇ ὅλαι αἱ δυνάμεις, αἱ ὁποῖαι μᾶς πολεμοῦν".
 ᾿Αγαπητοί Πατέρες, ἀγαπητοί ἀδελφοί
"Τό μυστήριο τῆς ἀνομίας ἤδη ἐνεργεῖται". Καί ὅπως λέγει ὁ ῞Αγιος Κύριλλος ῾Ιεροσολύμων: "Μέ  βάζουν σέ σκέψεις καί φόβο οἱ πόλεμοι τῶν ἐθνῶν, μέ φοβίζουν τά σχίσματα τῶν ᾿Εκκλησιῶν, μέ τρομάζει ἡ μισαδελφία τῶν ἀδελφῶν". Καί φοβᾶμαι: "Μήπως, ὅλα αὐτά πού συμβαίνουν, εἶναι σημεῖα τῆς ἐλεύσεως τοῦ ἀντιχρίστου", ὅπως λέγει ὁ ῞Αγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. ῎Αν ἀκόμη λάβουμε ὑπ᾿ ὄψιν τήν σπουδή τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων νά μᾶς "φακελλώσουν", νά μᾶς ὑποτάξουν στόν ἀντίχριστο, νά μᾶς ἐξαφανίσουν, νά μή ἀκούεται ἡ φωνή τοῦ Χριστοῦ, τότε πρέπει νά προβληματισθοῦμε σοβαρά. Τί θά κάνουμε; ῾Η σημερινή ἑορτή μᾶς δίδει τήν ἀπάντησιν. Μέ τήν Χάριν καί τήν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ νά συνεχίσωμεν τήν σταυροαναστάσιμη πορεία μας. Τίποτα νά μή μᾶς ἔμποδίσῃ στόν δρόμο μας. Καί νά ἀσφαλίσουμε τόν ἐαυτό μας. "᾿Ασφάλιζε, σεαυτόν ἄθρωπε", λέγει ὁ ῞Αγιος Κύριλλος. "Μή γινώμεθα χαῦνοι",  λέγει ὁ ῞Αγιος ᾿Εφραίμ. "᾿Ανάγκη ἀγῶνος νομίμου", λέγει ὁ ῞Αγιος Βασίλειος. Καί συνεχίζει: "῎Εχεις τά σημεῖα τοῦ ἀντιχρίστου...Νά μή τά θυμᾶσαι μόνο γιά τόν ἑαυτόν σου, ἀλλά νά τά λές καί στούς ἄλλους μέ ζῆλο. Καί ἄν ἔχῃς παιδί κατά σάρκα, νά τό συμβουλεύεις. Καί ἄν ἔχῃς κάποιο πνευματικό παιδί πού τό γέννησες μέ τήν Κατήχησι καί αὐτό νά τό προφυλάξῃς μέ τίς συμβουλές σου, ὥστε νά μή δεχθῇ τόν ἀπατεῶνα ὡς ἀληθινό. Αὐτά ἀς διακηρύττουμε, ἀλλά εἴθε νά μή γίνουν στήν ἐποχή μας. ῎Ας ἔχουμε ὅμως τό νοῦ μας, γιά νά εἴμαστε ἐξασφαλισμένοι".
Καί ἐμεῖς, ἀγαπητοί Πατέρες καί ἀδελφοί, στά ἀποκαλυπτικά  αὐτά χρόνια πού διερχόμεθα καί τά ἀκόμη χαλεπώτερα πού περιμένουμε νά ἔλθουν, ἄς ἔχουμε μίαν μόνον ἐλπίδα στόν ἀγῶνά μας καί μίαν παρηγορίαν εἰς τάς δοκιμασίας μας, τόν Τίμιον Σταυρόν, καί ἕνα τρόπο ζωῆς στήν πορεία μας, τόν σταυροαναστάσιμο, ὅπως μᾶς τόν ὑπέδειξε ὁ Χριστός, ὅπως μᾶς τόν ἐδίδαξεν ἡ ᾿Ορθοδοξία καί ὅπως τόν ἐβίωσαν οἱ ῞Αγιοι.
῾Ο Τίμιος Σταυρός  "ἡ ὡραιότης τῆς ᾿Εκκλησίας", καί τῶν πιστῶν τό στήριγμα, ἄς γίνῃ τό μοναδικό καύχημα διά τόν καθένα μας καί τώρα καί πάντοτε καί εἰς τούς αὶῶνας τῶν αἰώνων. Καί ἄς ἐπαναλάβουμε τήν προσευχήν καί ἱκεσίαν: