Αι Καινοτομίαι των παπικών κατά τόν Ευγένιο Βούλγαρη
1. Εις παπικούς φανερά Ευαγγελίζεται ότι το Πνεύμα το Άγιον παρά του Πατρός εκπορεύεται και αυτοί οι άγγελοι του σκότους ευαγγελίζουν: «και εκ του Υιού». Η πρώτη Σύνοδος η Οικουμενική, Θεολογεί εις το σύμβολον της Πίστεως, το Πνεύμα παρά του Πατρός εκπορεύται, και αυτή η συναγωγή των πονηρευομένων, ασεβολογούν: «παρά του Πατρός και Υιού». Και αναθεματίζει η Σύνοδος, όσους τολμήσουν τι το παρά μικρόν εις αυτό το σύμβολο να προσθέσουν και το πρόσωπον του Υιού και Λόγου, ως εκπορευτικόν του Κυρίου. Οι θεοφόροι Πατέρες συμφώνως εν ενί στόματι με το αυτό Πνεύμα, διδάσκουν τρανώς, ότι μόνος αίτιος ο Πατήρ. Και αυτοί οι νέοι Πατέρες διορθούμενοι τους παλαιούς διδάσκουν, ότι αίτιος «όχι μόνον ο Πατήρ αλλά και ο Υιός». Οι Πατέρες λέγουν: Πνεύμα Υιού μεν λέγομεν, εξ Υιού δε ου λέγομεν, οι Φράτορες και εξ Υιού είναι λέγουν.

2. Οι πατέρες δια Συνόδου Οικουμενικής διορίζουν, ο Ρώμης να έχει την Εκκλησιαστικήν διοίκησιν, καθώς και οι λοιποί επίσκοποι, μέσα εις τα όρια μόνης της επαρχίας του, και οι Φράτορες εν τοις αυτών συλλόγοις απλώνουν την εξουσίαν του Ρώμης Πάπα, εις όλα τα πέρατα της γης. Και αν ήτο δυνατόν και επάνω εις την σεληναίαν σφαίραν (καθώς δια τον Μακεδόνα Αλέξανδρον ιστορήθη) λυπούμενοι πως δεν έφθασε και εις άλλους κόσμους παρά το παπικόν κράτος.
3. Οι Πατέρες αποφασίζουν ότι τας κλεις του ουρανού, δηλαδή την εξουσίαν του δεσμείν και λύειν τας αμαρτίας, τας έλαβον παρά του Χριστού οι Απόστολοι, και οι Φράτορες διϊσχυρίζονται, ότι τας έλαβε μόνον ο Πέτρος, και τας ενεχείρισεν μόνον εις τον Πάπαν. Ο Πέτρος υποκείμενος εις την Σύνοδον, και μέλος και συνάδελφος μέσα εις την Αποστολικήν σύγκλητον, καθώς φαίνεται εις τας Πράξεις των Αποστόλων, και ο Πάπας υπέρ νέφελος, και υπέρ τας Συνόδους, κατ’ αυτούς μονοκράτωρ της Εκκλησίας.
4. Οι Πατέρες εις το επί ταύτη τη Πέτρα οικοδομήσω μου την Εκκλησίαν, η δε Πέτρα (εξηγούν) ο Χριστός, και η εις αυτόν ομολογία, και οι Φράτορες: «η δε Πέτρα (αντιλέγουν) είναι ο Πάπας».
5. Οι Πατέρες άνωθεν και εξαρχής ετέλουν το μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας, με άρτον ένζυμον, οι Φράτορες με επιστολών σφραγιστηρίους κύκλους χαρτοειδείς μάλλον ή αρτοειδείς, θέλουν να το επιτελούν.
6. Οι Πατέρες εκ παλαιάς παραδόσεως, παραγγέλουν εις τους ιερείς, να προσεγχέουν και ζέον ύδωρ, οι Φράτορες αποβάλουν και το ζέον αυτό.
7. Οι Πατέρες μας άφησαν τύπον απαράβατον, να τελειούτε ειδοποιούμενον το μυστήριον διά της του Αγίου Πνεύματος επικλήσεως, προηγουμένων ιστορικώς των Κυριακών λογίων, μεθ’ α εισέτι τα προκείμενα δώρα ως μήποτε τελειωμένα, καλούν άρτον και οίνον. Οι Φράτορες εξ εναντίας τελειωτικά έχουν τα Κυριακά λόγια, το «λάβετε δηλαδή, και το πίετε εξ αυτού πάντες».
8. Οι Πατέρες καθαρτήριον πυρ μετά θάνατον ούτε εστοχάσθηκαν, ούτε είπον. Οι Φράτορες άναψαν εις τα σπλάγχνα της γης, έξω από την αιώνιαν κάμινον της γεένης, άλλην μίαν χρονικήν κάμινον του Πουργατορίου, η οποία δίδει περισσότερον κέρδος εις τα θησαυροφυλάκια των φιλοχρημάτων ποντιφίκων, από όλας τας καμίνους των πλουσιοτέρων χρυσοχοϊκών χωνευτηρίων.
9. Οι Πατέρες τέλος πάντων ακολουθούντες εις τα λόγια του Ευαγγελίου, την απόλαυσιν των μακαρίων, και την κόλασιν των κατακρίτων την αποταμιεύουν εις την δευτέραν Παρουσίαν του Χριστού, μετά την κρίσιν. Οι Φράτορες καθήμενοι αυτοί κριταί, και προαρπάζοντες οιονεί την κρίσιν, την οποίαν ο Πατήρ, ουδένα κρίνων, πάσαν αυτήν δέδωκε τω Υιώ αυτού, αυτοί άλλους μακαρίζουν, άλλους κολάζουν κατά την αρέσκιάν τους, και πριν γίνει παρά του ουρανίου Κριτού η κρίσις. Και με τόσα και τοιαύτα λοιπόν δόγματα, εις την διδασκαλίαν του Χριστού και της Εκκλησίας, αντίφθογγα ευαγγελίζονται φανερά αυτοί, παρ’ ο οι Απόστολοι και οι Πατέρες ευαγγελίζονται. Δεν φαίνεται προφανώς, ότι αυτοί οι δυτικοί, επίτηδες ζητούν την καινοτομίαν και εις τα της πίστεως, καθώς συχνά καινοτομούν και εις τα φορέματα και εις τα ήθη των; Ωσάν να εδυσαρεστούντο καθόλου εις τα παλαιά και ωσάν να ήθελαν να αντινομοθετήσουν οι τολμηροί και εις τας νομοθεσίας του Πνεύματος. Ποίον από τα παλαιά άφησαν αυτοί ανενόχλητον; Ποίον αμετακίνητον;
10. Εξ αρχής οι αρχιερείς ποίαν εξουσίαν είχον; Δεν είχον μόνην την εξουσίαν του Πνεύματος; Ναι. Αλλά τώρα από πολλού οι αρχιερείς αυτών συνάπτουν το πνεύμα με τον κόσμον, το εκκλησιαστικόν με το πολιτικόν. Και ακούοντες «απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, και τα του Θεού τω Θεώ», αυτοί οικειοποιούνται και τα του Θεού, και τα του Καίσαρος, και τη διοίκησιν των ψυχών και των σωμάτων. Και οι επίσκοποι άμα οι αυτοί και βασιλείς, και δυνάσται, κρατούν με το ένα χέρι την ποιμαντορικήν ράβδον, και με το άλλο το σπαθί. Και ωσάν τινες σύμμικτοι και τερατώδεις ιπποκένταυροι, και τραγέλαφοι γενόμενοι, αμφότερα είναι, κυρίως ουδέτερον έχουν. Φευ εκείνοι οι ίδιοι όπου εδιορίσθησαν να προσφέρουν εις τον Θεόν την αναίμακτον θυσίαν, ανακατώνονται με την εξωτερικήν εξουσίαν εις τα ανθρώπινα αίματα. Ο Θεός αγκαλά υπεραγαπά τον Δαβίδ, περί ου είπεν: «εύρον άνδρα κατα την καρδίαν μου, Δαβίδ τον δούλον μου», δεν εδέχθη όμως να γίνει του ναού η οικοδομή παρ’ εκείνου, δια τούτο και μόνον, ότι αι χείραι αυτού αίμα εξέχεαν. Αυτό το έργον δια τούτο απεταμιεύθη εις τον Σολομώντα τον ειρηναίον και ήσυχον βασιλέα. Και αν ουδέ τον υλικόν ναόν και χειροποίητον του Θεού δεν είναι άξιοι να οικοδομήσουν όσοι αίμα εκχέουν, πόσον μάλλον τον ζωντανόν ναόν και αχειροποίητον του Θεανδρικού σώματος; Τι μείζων ο ναός ή το δώρον το αγιάζον τον ναόν;
11. Αλλά τι άφησαν οι Δυτικοί καινοτόμητον; Αποστολικοί και Συνοδικοί κανόνες επιτρέπουν εις τους κοσμικούς ιερείς να είναι άνδρες νόμιμοι μιας γυναικός, και αυτοί απηγόρευσαν τον γάμον των κοσμικών Ιερέων...]
12. Οι νόμοι κωλύουν το ιεράσθαι, οποιοι περιπέσουν καθώς εις φόνον, ούτω και εις σαρκικά αμαρτήματα, και αυτοί τους συγχωρούν.
13. Δι’ ευταξίαν και σεμνοπρέπειαν επικράτησεν έθος επαινετόν, οι Εκκλησιαστικοί να τρέφουν και της κεφαλής την κόμην, και του προσώπου τον πώγωνα. Ο θείος Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ιερόν κόσμον τούτο ονόμασε. Και αυτοί και οι ιερείς και οι αρχιερείς των, ξυρίζουν ομού με αυτά και τον μύστακα, και παριστάνουν εις ημάς την κεφαλήν της Λατινικής Εκκλησίας εξυρισμένην.
14. Διορίζει η Εκκλησία να μη χειροτονή Επισκόπους ή Ιερείς ο Επίσκοπος εν μια λειτουργία περισσότερους παρά ένα, και αυτοί χειροτονούν άμα και κατά το αυτό πέντε και δέκα ή και πλείονας.
15. Παράδοσις είναι ότι η οικοδομή της Εκκλησίας να είναι προς Ανατολάς, και προς αυτό το μέρος διορίζει να επιστρέφωμεν προσευχόμενοι, οιονεί αφορώντες εις την αρχαίαν Πατρίδα, εκ της οποίας εξεπέσαμεν. Και αυτοί τους ναούς των τρέπουν αδιαφόρως κατά παν μέρος.
16. Η παράδοσις συγχωρεί εις μίαν Εκκλησίαν να είναι ένα θυσιαστήριον, και μία καθεκάστην ημέραν να προσφέρεται μόνον αναίμακτος Θυσία. Και αυτοί εις τους ναούς των κατασκευάζουν Θυσιαστήρια πολλά, και εν εκάστω της αυτής ημέρας επιτελούν πολλάς λειτουργίας.
17. Εικόνας παρεδόθημεν να σεβώμεθα γεγραμμένας (ζωγραφισμένας), και αυτοί προσκυνούν γλυπτά είδωλα.
18. Την Παρθένον Μαριάμ πρεπόντως εμείς ζωγραφούμεν αιδέσιμον εις το πρόσωπον, και ενδεδυμένη με σεμνά, κατά το παλαιόν έθος, ιμάτια. Καυτοί ιδρύοντες, εις τύπον αυτής αναίσχυντον άγαλμα, της ψιμυθίζουν το πρόσωπον, της τημελούν με δακτυλοειδείς ασέμνους έλικας των τριχών τους πλοκάμους. Κρεμούν τρυπώντες εις τα αυτία της πολύτιμα ενώτια, διατρούν εις τον τράχηλόν της χρυσόν και λιθοκόλλητον περιδέραιον, την ενδύουν με φορέματα άτακτα και άσεμνα, οία εις τους Ευρωπαίους ο περί τον γυναικείον ιματισμόν συχνός νεωτερισμός εφευρίσκει, και με τα οποία όχι ευπρεπώς καλλωπίζονται και αι γυναίκες αυτών, και περιζωνύοντες, δια να είπω έτσι, με τον κεστόν των σωματικών χαρίτων, την άμωμον, την υπέραγνον Μητέρα του Θεού, παρασταίνουν ως εικόνα της Παρθένου (φείσαι μου Δέσποτα) μίαν ακόλαστον Αφροδίτην.
19. Πότε η Εκκλησία των Χριστιανών, από τον καιρόν των Αποστόλων έως ημάς, εμεταχειρίσθει εις τας ακολουθίας της Σάλπιγγας Ελατάς και Κερατίνας, και Κινύρας, και Κιθάρας, και Αυλούς, και Τύμπανα, και παν είδος μουσικών οργάνων; Πότε εισήνεγκεν εις τους θείους ύμνους, τους μουσικούς και ευνούχους και υποκριτάς της σκηνής, δια να υμνολογούν τον Κύριον με τα θεατρικά, ηδονικά και ακόλαστα, αισχρότατα άσματα; Και όμως αυτοί κατέστησαν τους ναούς τους με αυτά, τόσα Θέατρα.
20. Έτσι αν εξετάσης, με θαυμαστή πρόνοια και οικονομία η Εκκλησία άνωθεν διέταξε να είναι χωριστό από τους άνδρας, το γυναικείον, εις στάσιν των γυναικών δια να εμποδίζητε το σκάνδαλον και η αταξία, που ακολουθεί εις τας των αρρένων και των θηλέων κατά τας αυτάς συνελεύσεις. Και αυτοί ώσπερ επίτηδες εις όλα τα παρ’ ημών καλά, γενναίως αντιφερόμενοι, ηθέτησαν και την τάξιν αυτήν, και πλσιάζουν, και εν καιρώ προσευχής, πολλά συμά εις το πυρ τα στρυπία τα ευκατάφλεκτα.
21. Μεταβήτε με τον λογισμό συντόμως και εις τα επίλοιπα. Απαραίτητοι νόμοι της Εκκλησίας απαγορεύουν: α) το κλίνειν γόνυ εν Σαββάτω, αυτοί γονατίζουν β) το νηστεύειν το Σάββατο, αυτοί νηστεύουν γ) το καταλύειν Τετράδα και Παρασκευή, αυτοί καταλύουν δ) το εσθίειν αίμα και πνικτά και ακάθαρτα, αυτοί τρώγουν ε) το συνάπτειν εις γάμου κοινωνίαν τους ή κατά σάρκικήν συγγένειαν ή πνευματικήν, οικειουμένους, αυτοί τους συνάπτουν στ) το προσέρχεσθαι τη Θεία Μεταλήψει τους εις δεινά αμαρτήματα περιπεσόντας, αυτοί τους μεταλαμβάνουν.
22. Και δια να μην αφήσουν ουδέ το κεφαλαιώδες, και αναγκαιότατον εις σωτηρίαν μυστήριον, αμετακίνητον και απαρασάλευτον, αυτό λέγω το βάπτισμα, με όλον οπού οι Απόστολοι, αι Σύνοδοι, οι Πατέρες όλοι, φωνάζουν διδάσκοντες, να βαπτίζονται οι πιστοί εν τρισί καταδύσεσιν, αυτοί μόνον ψιλώς ραντίζουν.
23. Και ούτε χρίουν ευθύς τον βαπτιζόμενον, αλλά αμελούντες το χρίσμα, αμελούν την δι’ αυτού του Πνεύματος επιφοίτησιν. Και ούτως εν ύδατι μόνον, και όχι εν Πνεύματι βαπτίζουν. Αν πρέπει να ειπή τινας Βάπτισμα, εκείνο οπού δεν έχει τα συστατικά του Βαπτίσματος, ούτε σημείον την τριημερόνυκτον του Σωτήρος Ταφήν και Ανάστασιν, ανάγκη είναι να μην έχη ουδέ του καθαρτικού των ψυχών λουτρού την τελειότητα και την δύναμιν.