kirykos: ΔΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΚΑΥΣΕΩΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

ΔΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΚΑΥΣΕΩΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ
Ἀναγνώστης τῆς LIVEJOURNAL μοῦ ἐζήτησε νά γράψω καί περί τῆς Καύσεως τῶν Νεκρῶν. Δέν θά ἀπαντήσω συστηματικῶς, ἀλλά μέ ἕνα συνοπτικό κείμενο, τό ὁποῖο βρῆκα στό διαδίκτυο καί νομίζω ὅτι θέτει τό θέμα στήν σωστή του βάσι.

«.... Η ορθόδοξη ταφή είναι ένα εκκλησιαστικό μυστήριο μεγάλης πνευματικής σημασίας και ιερότητας και δεν επιτρέπεται η αμφισβήτησή του με κανένα τρόπο εκ μέρους χριστιανών. Άς ξεκαθαρίσουμε κατ ΄ αρχήν ότι η άποψη που είχε διατυπωθεί παλαιότερα εκ μέρους επισήμου εκπροσώπου, ότι η ταφή τυγχάνει αναγκαιότητα ώστε να καταστεί δυνατή η ολόσωμη ανάσταση κατά τον μέλλοντα αιώνα, στερείται νοήματος και είναι άσχετη προς τη χριστιανική διδασκαλία. Δεν είναι οι ανθρώπινες πρακτικές που διαφυλάττουν την ακεραιότητα του σώματος κατά τον μέλλοντα αιώνα, παρά μόνον το θέλημα του Θεού, δυνάμει της Αναστάσεως του Χριστού.

Το μυστήριο της ταφής, κατά το ορθόδοξο τυπικό, αποτελεί έκφραση και ανακεφαλαίωση του μυστηρίου της Εκκλησίας, της περί ανθρώπου διδασκαλίας και της χριστιανικής ελπίδας. Η Εκκλησία συνέρχεται επί το αυτό, έχοντας ανάμεσά της το ιερό λείψανο του κεκοιμημένου, σε μια έκφραση της συνεχιζόμενης παρουσίας του στην κοινωνία των προσώπων. Το λείψανο βλέπει προς ανατολάς και οι πιστοί το ασπάζονται ξεπροβοδίζοντάς το προς την αιωνιότητα. Τιμούν την ιερότητα του σώματος και επιθυμούν να κρατήσουν την ανάμνηση και την παρουσία του λειψάνου και όχι να το απομακρύνουν και να το καταστρέψουν. Η καταστροφή του ιερού λειψάνου, που είναι ναός του αγίου Πνεύματος, ισοδυναμεί με βεβήλωση για την ορθόδοξη συνείδηση. Ποιος αληθινός χριστιανός θα έκαιγε τα ιερά του;

Ακόμη πιο σημαντικός για έναν χριστιανό είναι ο εικονισμός που εμπεριέχεται στην ίδια την ταφή. Η ταφή είναι σπορά. Είναι η σπορά του σώματος που συνθάφτηκε και συναναστήθηκε με τον Χριστό κατά το άγιο Βάπτισμα, και που έγινε ένα με τη φύση της αθανασίας, κοινωνώντας το σώμα και το αιμα του Χριστού. Θάπτεται στο σύμπαν η εικόνα του Θεού, αλλά όπως ο σπόρος που διαλύεται στο χώμα πετά καινούργια φύτρα, έτσι και το σώμα της φθοράς θα πετάξει βλαστάρι αθανασίας. Και θα οδηγήσει όχι μόνον το σώμα, αλλά και το σύμπαν ολόκληρο στην αφθαρσία. Το μνήμα είναι μπόλιασμα αθανασίας.

Αυτόν τον εικονισμό και αυτή τη χριστιανική μαρτυρία μεταφέρει η ιερή παράδοση της ταφής. Είναι μυστήριο ακριβώς γιατί έχει πνευματικό περιεχόμενο, που σχετίζεται με τα πρόσωπά μας και με τον κόσμο. Αντίθετα, η καύση καταστρέφει τα παραπάνω νοήματα, αρνείται να μεταφέρει τη μαρτυρία της χριστιανικής ελπίδας και εμπεριέχει την τέλεια απαξίωση του σώματος. Το πνευματικό της περιεχόμενο είναι καθαρά παγανιστικό και ούτε στο ελάχιστο χριστιανικό. Είναι έκφραση της παγανιστικής στάσης που ζητά την καταστροφή του ανθρώπινου προσώπου, κάθε υπολείμματος μοναδικότητας, ετερότητας και ελευθερίας, και θέλει να σημάνει την ένωση του φυσικού υπολείμματος με την ολότητα που ενώνει το σύμπαν σε μια απρόσωπη ειδωλολατρική θεότητα. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η συνήθεια του διασκορπισμού της στάχτης, ώστε τελικά χάνεται κάθε ιδιαίτερο ενθύμημα του συγκεκριμένου ανθρώπου.

Ας σκεφτούμε εδώ και κάτι άλλο. Η προτίμηση της καύσης, ιδιαίτερα ανάμεσα σε λεγόμενους χριστιανούς, είναι μια άρνηση του υπερήφανου ανθρώπου να δεχτεί την ταπεινότητα της φύσης του, όπως αυτή φανερώνεται αδυσώπητα μέσα από την προοπτική της αποσύνθεσης του ανθρώπινου λειψάνου. Είναι όμως κι αυτό από τα κεντρικά θέματα που μας διδάσκει η χριστιανική παράδοση για τον άνθρωπο, και ο τάφος είναι μαζί με όλα τα άλλα κι ένα μέσο γι΄αυτή τη διδασκαλία.

Δεν μπορεί ένας πιστός χριστιανός, λοιπόν, να επιλέγει την καύση αντί της ταφής. Δεν είναι δυνατό η Εκκλησία να επευλογεί την άρνηση του εικονισμού της χριστιανικής ελπίδας και την υποκατάστασή του από μια καθαρά παγανιστική πρακτική. Λέχτηκε ότι το όλο θέμα δεν άπτεται της δογματικής διδασκαλίας της Εκκλησίας. Αν ο εικονισμός της βασικής χριστιανικής εμπειρίας δεν είναι δογματικό ζήτημα, τότε τι, άραγε, είναι τα δόγματα»;

Ἐπειδή τό θέμα συζητεῖται καί ξανασυζητῆται ἐξωεκκλησιαστικά, μέ ἀποτέλεσμα ἀκόμη καί πολλοί χριστιανοί νά ἐπηρεάζωνται ἀρνητικά, ἴσως χρειασθεῖ νά ἐπανέλθουμε.