kirykos: ΠΕΡΙ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ (ΥΠΟ ΠΡΩΤ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ)

ΠΕΡΙ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ (ΥΠΟ ΠΡΩΤ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ)

Η ΟΜΙΛΙΑ ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΛΗΣΙ ΟΧΙ ΑΠΛΩΣ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΣΘΗ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΜΕΛΕΤΗΘΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΟΣ ΜΑΣ. ΔΙΟΤΙ ΤΟ ΚΥΡΙΟΝ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΕΙΣ ΟΣΟΥΣ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗΣΟΥΝ, ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΑΛΛΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΑΡΚΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ, ΤΗΣ ΨΥΧΟΦΘΟΡΟΥ ΑΥΤΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΟΣ ΜΑΣ, "ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥ", ΠΑΡΑ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΝΗΣΙΑΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ, ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ Η ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΔΟΞΟΣ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑΝ ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ. ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΜΝΗΣΙΝ ΟΤΙ ΚΑΙ Ο ΝΕΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΤΟ.

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, Πατέρας τῆς Θ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου
Γράφει ο Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Μεταλληνός,
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Σεβαστοί πατέρες, ἀγαπητοί ἀδελφοί! Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ συμπίπτει μέ τήν 14η Νοεμβρίου. Ἡ Σύνοδος ὅμως τοῦ 1368, ἡ ὁποία διακήρυξε εἰς τόν κόσμο τήν ἁγιότητα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, λόγῳ τῶν θαυμάτων τά ὁποῖα ἐποίει καί ὄχι λόγῳ τῆς παιδείας του, οὔτε λόγῳ τῶν συγγραμμάτων του, πού εἶναι τό ὑψηλότερο στήν ἐποχή του ἐπίτευγμα, ἀλλά καί στήν κορυφή συγχρόνως τῆς ἁγιοπατερικῆς θεολογικῆς παραδόσεως, μετέφερε τή μνήμη τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἰς τήν Β΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν. Εἶναι μία πράξις συμβολική καί ἀποφασιστική, διότι ἡ σημερινή ἡμέρα τιμᾶται ἀπό τούς Ὀρθοδόξους ὅλου τοῦ κόσμου ὡς ἐπέκταση καί προέκταση τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι συνέχεια τῆς νίκης τῆς Ἐκκλησίας ὡς σώματος Χριστοῦ καί ἐν Χριστῷ κοινωνίας ἐναντίον τῆς πλάνης. Δέν εἶναι νίκη προσώπων ἐναντίον ἄλλων προσώπων, δέν εἶναι νίκη παρατάξεων ἐναντίον ἄλλης παρατάξεως ἤ ἄλλων παρατάξεων, ἀλλά εἶναι ἡ νίκη τῆς Πίστεως. Ὁ θρίαμβος τῆς Πίστεως ὡς τρόπου σκέψεως, ὡς τρόπου ζωῆς καί ἐμπειρίας ἁγιοπνευματικῆς, πού μπορεῖ νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο εἰς τήν θέωση. Εἶναι νίκη δηλαδή τῆς σωτηρίας, τήν ὁποία εἰσήγαγε στήν ἱστορία ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἄσαρκος εἰς τήν Παλαιά Διαθήκη καί ἔνσαρκος εἰς τήν Καινή Διαθήκη.
Γιά νά κατανοήσουμε τή σημασία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τόν ὁποῖο εἰς τόν τίτλο τῆς ἀποψινῆς ὁμιλίας ὀνομάζουμε Πατέρα τῆς 9ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, θά ἤθελα νά ὁριοθετήσουμε τά συστατικά τοῦ τίτλου αὐτοῦ.

Ἡ Προσωπικότητα τοῦ Ἁγιου

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τό 1296 καί σπούδασε φιλοσοφία, κυρίως ἀριστοτελική, σέ τέτοιο βαθμό, ὥστε ὅταν ἔδινε δεκαεξαετής τίς ἐξετάσεις του εἰς τό Πανεπιστήμιο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁ μεγάλος λόγιος ὁ Θεόδωρος Μετοχίτης ἐνθουσιασμένος νά τοῦ πεῖ: «Παιδί μου, οὔτε ὁ ἴδιος ὁ Ἀριστοτέλης θά μποροῦσε νά ἐκφραστεῖ κατά καλύτερο τρόπο».
Θεολογία ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἐσπούδασε εἰς τήν Θεολογική Σχολή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Δέν ἦταν κάποιο ἵδρυμα κρατικό, διότι ἡ Θεολογική Σχολή εἶναι τό μοναστήρι, εἶναι τό (κοινοβιακό) μοναστήρι. Μέσα στό μοναστήρι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἔγινε Θεολόγος. Μέσα ἀπό τήν ἄσκηση καί τήν πνευματική ζωή. Εἰς τό Παπίκιον Ὄρος, μεταξύ Μακεδονίας καί Θράκης, στό Ἅγιον Ὄρος καί στήν Βέροια, μέ τή αὐστηροτάτη ἄσκησή του. Πέντε ἡμέρες τῆς ἑβδομάδος ἦταν ἀπομονωμένος εἰς τήν ἀναχωρητική ἄσκηση, τήν βαρειά ἄσκησή του, καί δύο ἡμέρες κατέβαινε γιά νά συζητήσει μέ τό μοναστικό σῶμα τά προβλήματα, νά μετάσχει δηλαδή στήν κοινωνική ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ζωή τῶν συμμοναστῶν του.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἀναδείχθηκε σέ μέγα Θεολόγο τῆς Ἐκκλησίας, διότι εἶχε τίς κατάλληλες προϋποθέσεις. Ἦταν ὁ Θεολόγος τῆς ἀσκήσεως, τῆς μετανοίας, καί ὄχι ὁ Θεολόγος τῶν πτυχίων καί τῶν πανεπιστημιακῶν τίτλων. Ἐπιτρέψτε μου νά τό πῶ. Μέ ἀξίωσε ὁ Θεός, τό λέγω γιατί τώρα βρίσκομαι στό τελευταῖο στάδιο τῆς ζωῆς μου, δέν ξέρω πόσο ὁ Θεός θά μ’ ἀφήσει στόν κόσμο, ἀγγίζω τά ἑβδομήντα. Λέγω συνήθως, ὅσα πτυχία καί νά ἔχουμε δέν μᾶς καταξιώνουν ὡς Θεολόγους. Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχω πέντε πανεπιστημιακά διπλώματα, τρία πτυχία καί δύο «Ντοκτορά», διδακτορικούς τίτλους, διδακτορικό Θεολογίας καί Φιλοσοφίας - Ἱστορίας, αὐτά σέ ξένο Πανεπιστήμιο. Γιατί τά εἶπα αὐτά; Γιά νά ἐπαναλάβω αὐτό πού ἀρέσκομαι νά λέγω συνήθως, ὅτι ὅλα αὐτά, οἱ τίτλοι καί τά πτυχία εἶναι μηδέν καί κάτω τοῦ μηδενός, μηδέν καί κάτω τοῦ μηδενός, ἕνα τίποτα. Ἐκεῖνο, τό ὁποῖο χρειάζομαι καί μάλιστα ὡς Κληρικός, εἶναι μιά ἀχτίδα τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Λίγη Χάρη Θεοῦ χρειάζομαι, γιά νά ἀνταποκριθῶ εἰς τίς ἀπαιτήσεις τοῦ διακονήματος καί λειτουργήματός μου, καί σ’ αὐτό πιστεύω ὅτι θά συμφωνοῦν ὅλοι οἱ σεβαστοί συνάδελφοι ἐν Χριστῷ, πού εἶναι στό Ἅγιον Βῆμα.
Ἔγινε, λοιπόν, μ’ αὐτήν τήν Θεολογία συνεχιστής τῶν Ἁγίων Πατέρων, ὡς Θεολόγος κατεξοχήν τῆς παραδόσεως. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἐντάχθηκε σέ μιά σκυταλοδρομία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία ἀρχίζει μέ τούς Ἀποστόλους, τούς Ἀποστολικούς Πατέρες, μέ πρῶτον τόν Ἅγιο Ἰγνάτιο Ἀντιοχείας, συνεχίζεται μέ τόν Ἅγιο Εἰρηναῖο, μέ τόν Ἅγιο Κυπριανό, φθάνει στό Μέγα Ἀθανάσιο, τούς Καππαδόκες Πατέρες, τούς Κυρίλλους, τῶν Ἱεροσολύμων καί τῆς Ἀλεξανδρείας, καί συνεχίζεται αὐτή ἡ σκυταλοδρομία μέ τόν Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, τόν Μέγα Φώτιο τόν 9ο αἰῶνα, γιά νά κορυφωθεῖ τόν 14ο αἰῶνα στόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ καί ἐν συνεχείᾳ στούς ἁγίους Κολλυβάδες Πατέρες, τούς ἡσυχαστές τοῦ 18ου αἰώνα.
Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, Φώτιος, Γρηγόριος Παλαμᾶς καί Μάρκος Εὐγενικός εἶναι στήν εὐθεία γραμμή τῆς παραδόσεως, ἡ ὁποία προέβαλε τούς ἁγίους Πατέρες, τήν σκέψη τους καί τήν βιοτή τους ἀπέναντι στήν ἀλλοτριωμένη καί διεστραμμένη Δυτική Χριστιανοσύνη. Παρ’ ὅλα αὐτά, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς -ὁ Θεός τό ἐπέτρεψε, γιά νά τόν δυναμώσει περισσότερο- ἔγινε καί ὁμολογητής τῆς πίστεως. Κατηγορήθηκε ὡς καινοτόμος καί μάλιστα ὡς αἱρετικός. Αὐτή ἤτανε ἡ κρίση τοῦ 14ου αἰῶνος.
Μετά τήν Πενθέκτη Οἰκουμενική Σύνοδο (691/2) ἔχουμε τέτοια παραδείγματα μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τά τέλη τοῦ 7ου αἰῶνος καί ἑξῆς. Οἱ Ἅγιοι νά θεωροῦνται ὡς καινοτόμοι, οἱ Ἅγιοι νά θεωροῦνται ὡς αἱρετικοί, διότι δέν συμφωνοῦσαν μέ μιά πολιτική Θεολογία, ἡ ὁποία εἶχε διαδοθεῖ, μέ Ἱεράρχες καί Θεολόγους, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦσαν νά τά ἔχουν καλά μέ τήν ἐξουσία, γιά νά καρποῦνται ὀφέλη γήινα καί προσωρινά. Τό 1343 ἐφυλακίσθη ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στή φυλακή τῶν ἀνακτόρων καί τό 1344 καταδικάσθηκε σέ ἀκοινωνησία! Σύνοδοι εἴχαν καταδικάσει παλαιότερα τόν Ἱερό Χρυσόστομο, (σκεφτεῖτε τόν ἱερό Χρυσόστομο!) δύο φορές σέ ἐξορία, ὥστε νά πεθάνει στήν ἐξορία. Ἀνάλογες Σύνοδοι κατεδίκασαν τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, γιατί δέν ἦταν πρόθυμος νά ὑπηρετήσει τά συμφέροντα τῶν ἰσχυρῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου καί τῆς πολιτείας. Δέν εἶναι σπάνιο τό φαινόμενο, ἀγαπητοί ἀδελφοί, Σύνοδοι πού θεωροῦνται Ὀρθόδοξοι, νά ἀθωώνουν τούς ἐνόχους καί νά καταδικάζουν τούς Ἁγίους. Αὐτό τό φαινόμενο, πού σημαίνει διαστροφή τῆς Παραδόσεως ἐκ μέρους των, πού ἀποκαλύπτει τήν ἐκκοσμίκευση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου, θά συνεχίζεται ὅσο ὑπάρχει ἡ ἁμαρτία, καί φοβερά ἀποστασία, μέσα στό ράσο. Ἔτσι, λοιπόν, -θά μοῦ ἐπιτρέψετε παρενθετικά- νά προσθέσω κάτι: Συνήθως λέγουν κάποιοι, καί δέν εἶναι ἄστοχο τό ἐρώτημα, γιατί δέν συμμετέχουν καί οἱ λαϊκοί, μέλη καί αὐτοί τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, εἰς τάς Συνόδους τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες τά ἔχουν διατάξει κατά τέτοιο τρόπο, ὥστε δέν χρειάζεται οὔτε ἐμεῖς οἱ πρεσβύτεροι, οὔτε οἱ λαϊκοί νά συμμετέχουμε στίς Συνόδους. Διότι τότε θά ἀρχίσει τό ἐρώτημα: γιατί αὐτός καί ὄχι ἐγώ!
Ὁ Ἐπίσκοπος μετέχει στή Σύνοδο, μεταφέροντας σ’ αὐτήν αὐτούσια τή γνώμη τοῦ ποιμνίου του. Ὅταν, λοιπόν, κάθε Ἐπίσκοπος μέσα στή Σύνοδο ἐκφράζει τήν γνώμη τῆς τοπικῆς του ἐκκλησίας, τότε συμμετέχει σ’ αὐτήν, ἔμμεσα, καί τό πλήρωμά της. Φτάσαμε ὅμως σέ καταστάσεις, ἀγαπητοί ἀδελφοί, πού ἄλλη εἶναι ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ, ἄλλη εἶναι ἡ γνώμη τῶν πρεσβυτέρων, τοῦ κλήρου τοῦ εὐρυτέρου, ἄλλη εἶναι ἡ γνώμη τῶν Ἐπισκόπων καί τελικά ἄλλα ἀποφασίζουν οἱ Σύνοδοι. Αὐτή εἶναι ἡ κακοτυχία, ἡ ὁποία μᾶς δέρνει. Καί θά μοῦ ἐπιτραπεῖ ταπεινά νά ὑποβάλω γονυπετής, τήν παράκλησή μου στήν Ἱερά Σύνοδο. Ἄς πνεύσει καί σ’ αὐτήν ἕνας ἀέρας Πατερικός. Ἄς γίνει καί στή Σύνοδό μας μία ἀναγέννηση, Πατερική ὅμως καί Ἀποστολική καί Προφητική. Κι ἄς ἀκούει τή φωνή τοῦ ποιμνίου -ἡ Σύνοδος-, διότι θά ἔλθει ἐποχή, ὅπου οἱ ἀταξίες πού συμβαίνουν στό πεζοδρόμιο καθημερινά, θά εἰσέλθουν καί μέσα στήν Ἐκκλησία. Μόλις ὁλοκληρωθεῖ ὁ σχεδιαζόμενος χωρισμός Ἐκκλησίας-Πολιτείας, μέ τήν πλέον ἀρνητική ἔννοια τοῦ ὅρου, τότε θά καταντήσουμε χειρότερα ἀπό τούς Παλαιοημερολογίτες. Καί ἄν δέν θελήσουμε μέ πρώτους τούς Ἐπισκόπους μας, τούς ὁποίους σέβομαι ἀπόλυτα, ἐάν δέν θελήσουμε νά σωφρονισθοῦμε καί νά μήν προκαλοῦμε τόν λαό τοῦ Θεοῦ, θά φθάσουμε σέ φοβερές καταστάσεις στό χῶρο τόν ἐκκλησιαστικό. Δέν εἶμαι προφήτης, ἀλλά ὁ Θεός μοῦ ἐπέτρεψε νά ἀσχολοῦμαι μέ τήν ἐπιστήμη τῆς Ἱστορίας. Ὁ ἱστορικός ἐργάζεται πάνω σέ νομοτέλειες. Ὄχι λοιπόν μέ τήν διαίσθηση Προφήτου, διότι εἶμαι ἀκάθαρτος καί ἀσήμαντος, ἀλλά μέ τήν διαίσθηση πού μοῦ δίνει ὁ χῶρος τῆς Ἱστορίας, προβλέπω ὅτι ἐκεῖ θά καταλήξουμε. Κλείνω τήν παρένθεση.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἀπελευθερώθηκε τό 1343 καί ἀπό τό 1347 μέχρι τό 1359, μέχρι τήν κοίμησή του, διετέλεσε Ἀρχιεπίσκοπος Θεσ/κης. Τό 1368, ὅπως εἶπα, ἡ Σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία ἐπεμβαίνει γιά νά διακηρύξει, ὄχι νά ἁγιοποιήσει, -αὐτά εἶναι φράγκικα, δέν ἔχουμε ἁγιοποίηση- ἀλλά ἐπεμβαίνει ἡ Σύνοδος νά διακηρύξει τήν ἁγιότητά του, τήν ὑπάρχουσα καί ἀποδεικνυομένη, ὄχι ἀπό τά βιβλία του, ἀλλά ἀπό τά θαύματά του.

Ὁ Θεσμός τῶν Οικουμενικῶν Συνόδων

Μιλήσαμε ὅμως στόν τίτλο γιά 9η Οἰκουμενική Σύνοδο. Ποιά εἶναι ἡ 9η Οἰκουμενική Σύνοδος, μέ τήν ὁποία θά συνδέσουμε τήν παρουσία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ; Εἶναι γνωστό ἀπό τήν Ἱστορία, ὅτι ἔχουμε ἐπίσημα ἑπτά Οἰκουμενικές Συνόδους. Ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος εἶναι τό ἀνώτερο κριτήριο τῆς ἐκκλησιαστικότητος. Γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους ὑψίστη μορφή ἐκκλησιαστικοῦ πολιτεύματος εἶναι ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος. Κορυφή μας δέν εἶναι ἕνας ἄνθρωπος, ἕνας Πάπας -ἐδῶ εἶναι οὐσιαστική ἡ διαφορά μας μέ τόν παπισμό. Οἱ Προτεστάντες τά κατήργησαν ὅλα, καί εἶναι πιό ἔντιμοι ἀπό τούς παπικούς. Εἶναι πιό ἔντιμοι, γιατί δέ θέλησαν νά κρατήσουν τίποτε ἀπό τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί νά τό διαστρεβλώνουν. Ὁ Παπισμός ὅμως ὑποκατέστησε τήν Οἰκουμενική Σύνοδο μέ τόν Πάπα καί τήν ἔκανε ὄργανο τοῦ παπισμοῦ τήν Οἰκουμενική Σύνοδο, θεραπαινίδα τῶν παπικῶν σχεδίων.
Στήν Ὀρθοδοξία ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει μέχρι τέλους τῆς ἱστορίας, ὡς ὕψιστος θεσμός εἰς τήν ζωήν της, ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος. Ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος –οἰκουμενική σημαίνει Σύνοδος ὅλου τοῦ κράτους. Κατά τόν ὅρο τοῦ Ξενοφῶντος καί στό Ἑλληνικό Βυζάντιο, στήν Ἑλληνική, δηλαδή, Ρωμανία, ἡ λέξη Οἰκουμένη, σημαίνει κατ’ οὐσίαν τό κράτος, οἰκουμενικός διδάσκαλος, οἰκουμενικοί πατέρες κ.ο.κ.-. Ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος, λοιπόν, εἶναι ἡ Σύνοδος ὅλου τοῦ κράτους καί ἀντιμετωπίζει τά μεγάλα προβλήματα τῆς πίστεως καί τάξεως τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι προϋποθέτουν κρίσεις εἰς τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, πού σημαίνει ὅτι ἀπειλεῖται ἡ σωτηρία. Καί τότε ἔρχεται ὡς στόμα τῆς Ἐκκλησίας ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος, γιά νά διακηρύξει, σέ κάθε περίπτωση, τήν σώζουσα Ἀλήθεια, σύμφωνα μέ τούς Πατέρες, τούς Ἀποστόλους, τούς Προφῆτες καί τίς Μητέρες ὅλων τῶν αἰώνων. Ἔχουμε ἐπί παραδείγματι τήν 1η καί τήν 2α Οἰκ. Σύνοδο, 325 καί 381, οἱ ὁποῖες ἀσχολήθηκαν μέ τό πρόβλημα, τή μάστιγα καλύτερα, τοῦ Ἀρειανισμοῦ καί τό Τριαδολογικό πρόβλημα. Ἔχουμε, λοιπόν, τό 381 τήν ὁμολογία τῆς πίστεως πού εἶναι τό «Πιστεύω», τό ὁποῖο ἀπαγγέλλουμε στήν Θ. Λειτουργία καί σέ πολλές ἄλλες ἀκολουθίες. Τό «Πιστεύω» εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς πίστεως πού σώζει, πού ὁδηγεῖ στή θέωση, μέ βάση τίς αἱρέσεις πού προέκυψαν ἀπό τόν Ἀρειανισμό. Δέν εἶναι ὁλόκληρη ἡ πίστις τῆς Ἐκκλησίας.
Τήν περασμένη Κυριακή -πιστεύω ὅτι κι ἐδῶ, ὅπως καί σέ ὅλη τήν Ὀρθοδοξία- ἀνεγνώσθη ἕνα μέρος τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας. Τό Συνοδικόν εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ Συμβόλου τῆς πίστεως. Ἄρχισε νά συντάσσεται στήν Σύνοδο τοῦ 843, πού ἔγινε ἡ ἀναστήλωση τῶν ἁγίων Εἰκόνων, καί ὁλοκληρώθηκε τόν 14ον αἰ., στήν ἐποχή τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, περιλαμβάνοντας καί ὅλες τίς μεταγενέστερες, μετά τό 843, αἱρέσεις. Τό Συνοδικόν τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι προέκταση, ἐπέκταση τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως. Ὁ μακαρίτης ὁ Κοραῆς, ὁ ὁποῖος θέλησε νά διαμορφώσει ὅλον τόν ἑλληνικό βίο, ἔλεγε: «Δέχομαι τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, ἄρα εἶμαι Ὀρθόδοξος»! Ἀλλά καί οἱ Προτεστάντες καί οἱ παπικοί, ἔστω μέ τήν μικρή ἀλλαγή, πού ἔχει μεγάλη σημασία βέβαια, τοῦ Filioque, τό ἴδιο Σύμβολο δέχονται. Ἐκεῖνο πού χαρακτηρίζει τήν Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, καί σ’ αὐτήν ἀνήκει τό κείμενο τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἀπό τήν 3η μέχρι τήν 7η Οἰκ. Σύνοδο, μέχρι τό 787, ἔχουμε ἀντιμετώπιση ἀπό τούς Ἁγίους μας τοῦ Χριστολογικοῦ προβλήματος. Εἶναι οἱ σχέσεις τῶν δύο φύσεων, ἀνθρωπίνης καί θείας εἰς Χριστόν, τῶν δύο ἐνεργειῶν, θείας καί ἀνθρωπίνης καί τῶν δύο θελήσεων, μέ κορύφωση εἰς τό πρόβλημα τοῦ εἰκονισμοῦ τοῦ Θείου Λόγου. Ἄν εἶναι δυνατόν ὁ Θεός Λόγος, πού ἐσαρκώθη «δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν», ἄν εἶναι δυνατόν νά εἰκονισθεῖ. Ἔχουμε μία σύγκρουση μεταξύ τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος πού δέχεται τόν εἰκονισμό, καί τοῦ ἀσιατικοῦ πνεύματος, μέ ὅλα τά παρακλάδια του πού ἀρνεῖται αὐτόν τόν εἰκονισμό, ἤδη στήν Παλαιά Διαθήκη. Καί ἡ ἀπόφαση, ἡ διακήρυξη καλύτερα τῶν Ἁγίων Πατέρων (7η Οἰκ. Σύνοδος καί Σύνοδος τοῦ 843) εἶναι ὅτι, ἀφοῦ ὁ Θεός Λόγος προσέλαβε τόν ἄνθρωπο ὁλόκληρο, ψυχή καί σῶμα, καί ἔχουμε ἐν Χριστῷ τέλειον ἄνθρωπον καί τέλειον Θεόν, εἰκονίζεται ὁ Θεῖος Λόγος, κατά τήν ἀνθρώπινη φύση Του. Καί ἔτσι μποροῦμε νά ἔχουμε τόν Ἰησοῦν Χριστόν σέ εἰκόνες καί νά προσκυνοῦμε διά τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, τήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό εἶναι τεράστιο ἐπίτευγμα τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος, τό ὁποῖο προσέφερε καί αὐτό τήν παράδοσή του, γιά νά ἐκφρασθεῖ, νά ἐνισχυθεῖ καί νά κηρυχθεῖ σέ ὅλο τόν κόσμο ἡ Ὀρθοδοξία.
Ἐάν εἴχαμε τόν Ἰησοῦν Χριστόν σήμερα, (βέβαια Ἐκεῖνος ἐπέλεξε τό πότε θά ἤρχετο μέσα στήν Ἱστορία ὡς Θεάνθρωπος), ἐάν ὁ Ἰησοῦς Χριστός κυκλοφοροῦσε ἀνάμεσά μας σήμερα, θά μπορούσαμε μέ μία κινηματογραφική μηχανή ἤ μέ μία φωτογραφική μηχανή νά ἀποτυπώσουμε τήν μορφή του, ὅπως θά φαινόταν ὁ ἴδιος ἀνάμεσά μας. Αὐτό εἶναι τεράστια νίκη, ἐπαναλαμβάνω, τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἡ λύσις τοῦ Χριστολογικοῦ προβλήματος.
Ὑπάρχει ὅμως καί ἡ 8η Οἰκ. Σύνοδος. Εἶναι ἡ Σύνοδος τοῦ 879, ἐπί Μ. Φωτίου. Ὁ γνωστός δογματολόγος καί δάσκαλός μας, ὁ Ἰωάννης Καρμίρης, στήν Θεολογική Σχολή Ἀθηνῶν, ἔλεγε ὅτι ἡ Σύνοδος τοῦ 879 ἐπί Μ. Φωτίου, εἶναι ἡ τελευταία πρό τοῦ Σχίσματος Γενική Σύνοδος τῆς Ἀρχαίας Ἐκκλησίας, μέ ὅλα τά γνωρίσματα Οἰκ. Συνόδου. Ἡ Σύνοδος αὐτή καταδικάζει τήν δυτική ἀλλοτρίωση εἰς τήν διατύπωση τοῦ Filioque, τῆς ἐκπορεύσεως δηλαδή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὄχι μόνο ἀπό τόν Πατέρα, ὅπως ὁ Χριστός μας τό λέει στό 15,26 τοῦ κατά Ἰωάννην Εὐαγγελίου -«ὅ παρά τοῦ Πατρός ἐκπορεύεται»- ἀλλά καί «ἐκ τοῦ Υἱοῦ».
Θά μοῦ ἐπιτρέψετε, μιλώντας γιά θεολογικά θέματα νά πῶ ὅτι εἶναι ὑπόθεση ὄχι ἐπαγγελματιῶν τῆς Θεολογίας, ἀλλά εἶναι ὑπόθεση ὅλου τοῦ Σώματος, ὅπως ἡ πίστις μας τόν 19ο αἰ. ἦταν ὑπόθεση καί τοῦ ἀγραμμάτου –σχολικά- Μακρυγιάννη. Χριστιανός Ὀρθόδοξος, ὁ ὁποῖος δέν ζητεῖ νά ἐνημερωθεῖ καί νά κατανοήσει τά προβλήματα τῆς πίστεως, δέν εἶναι Ὀρθόδοξος. Γι’ αὐτό διάφοροι χῶροι πού παρουσιάζονται ὡς Ὀρθόδοξοι ἀπό τόν 19ο αἰ. μέχρι σήμερα, ἀσχολοῦνται μέ ἠθικολογικά, μέ ἠθικιστικά προβλήματα καί νομίζουν ὅτι ἡ ἐνασχόληση μέ τά δογματικά, -λόγῳ τῶν σφαλμάτων τοῦ Μακράκη- θά ὁδηγήσει σέ παρεκτροπές. Ὄχι ἀδελφοί μου, μέ ταπείνωση, μέ φόβο Θεοῦ καί μέ τήν στήριξη τῶν Γερόντων, τῶν πνευματικῶν μας, πρέπει νά ἐπιδιώκουμε νά κατανοήσουμε τά θεολογικά προβλήματα καί τή σημασία τους. Γιατί τά λέω αὐτά;
Κάποτε ἕνας καθηγητής στό Πανεπιστήμιο τῆς Θεσσαλονίκης, τό 1981 σέ ἕνα συνέδριο (αἰωνία του ἡ μνήμη) μοῦ λέει: «Μά εἶναι δυνατόν νά ἑρίζουμε, νά φιλονικοῦμε μέ τούς Δυτικούς χριστιανούς γιά μία λεξούλα; (γιά τό Filioque). Καί τότε ὁ παπα-Γιώργης –ὁ Θεός φώτισε- τοῦ εἶπα ἕνα ἐπιχείρημα πού τό κηρύσσω μέχρι σήμερα. Λέω, πώς ὑπάρχει μία φρασούλα πού λέγεται βλασφημία. Βλασφημοῦμε τόν Θεόν, τόν Χριστόν μας, τήν Παναγία καί πολλά ἄλλα πρόσωπα τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας πίστεως. Ὁ αἱρετικός, ἕστω καί μέ μία φράση, ἐκτοξεύει συνεχῶς βλασφημία κατά τοῦ Θεοῦ. Πῶς εἶναι δυνατόν, λοιπόν, ἔστω καί σέ ἀτελεῖς Θ. Λειτουργίες νά μετέχουμε μέ τούς αἱρετικούς, ὅταν αὐτό πού λέγουν, αὐτό πού διδάσκουν, ὁ παπισμός, τό πρωτεῖον, τό ἀλάθητον, εἶναι ἐκτόξευση «κατά ριπάς» βλασφημιῶν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ; Ἐμεῖς μέ τούς λόγους τῶν Ἁγίων μας, χωρίς νά ἰσχυρίζομαι ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε καλύτεροι ὡς ἄνθρωποι, ἀλλά μέ τούς λόγους τῶν Ἁγίων μας ὑμνοῦμε θεαρέστως τόν Θεόν. Ἐκεῖνοι μέ τά λόγια τῶν Παπῶν καί τῶν ψευδοσυνόδων τους βλασφημοῦν συνεχῶς τόν Θεό. Πῶς εἶναι δυνατόν, λοιπόν, νά ὑπάρξει κοινωνία; Καταλαβαίνετε τή σημασία καί μιᾶς μικρῆς λέξεως ἀκόμη. Ἄν τό σκεφθεῖτε ἔτσι, ὅτι κάθε αἱρετική παρέκκλιση εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Θεοῦ, θά καταλάβετε, γιατί οἱ Ἅγιοι Πατέρες τρέμουν κυριολεκτικά, ὅταν ἀκοῦνε τά λόγια τῶν αἱρετικῶν. Ἐμεῖς ἔχουμε φθάσει, μιλῶ γιά τόν ἑαυτό μου, σέ τέτοια ἀναισθησία, ὥστε ἀκοῦμε συνεχῶς νά βλασφημεῖται ὁ Θεός καί δέ μᾶς ἐνδιαφέρει καθόλου. Εἶναι θάνατος πνευματικός, νάρκωση πνευματική!
Ἡ 8η Οἰκ. Σύνοδος εἶναι ἡ σύνοδος τοῦ 879, ἡ ὁποία καταδικάζει τό Filioque, τήν προσθήκη τῆς φράσεως αὐτῆς εἰς τό Σύμβολον καί κυρίως ἐκείνους πού εἰσήγαγαν στό Σύμβολον αὐτή τήν προσθήκη, δηλαδή τόν φραγκικό κόσμο καί τήν ἡγεσία του.

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)